گزارش كارآموزي كنترل فيزيكي و شيميايي دارو

دسته بندي : علوم پزشکی » پزشکی
گزارش كارآموزي كنترل فيزيكي و شيميايي دارو در 200 صفحه ورد قابل ويرايش


مقدمه ................................................................................................................................................................ 1

چكيده................................................................................................................................................................ 2

تاريخچه............................................................................................................................................................. 4

بخش اول

تاريخچه شيمي دارويي.............................................................................................................................. 7

تئوري شيمي دارويي................................................................................................................................... 7

تعريف شيمي دارويي................................................................................................................................... 8

طبقه بندي داروها ....................................................................................................................................... 9

واكنش هاي اسيداسيون............................................................................................................................ 10

دهالوژناسيدن.................................................................................................................................................. 11

گيرنده دارو يا رسپتور................................................................................................................................. 11

پيش دارو يا پرودراگ ................................................................................................................................ 13

خلق دارو........................................................................................................................................................... 14

تعريف آنالوگ يك دارو............................................................................................................................... 16

متابوليسم داروها .......................................................................................................................................... 16

شرط انجام متابوليسم ................................................................................................................................ 18

نام گذاري داروها .......................................................................................................................................... 19

تغيير ملكولي با ايجاد پيوند دوگانه ...................................................................................................... 20

آگونيست و آنتاكونيست.............................................................................................................................. 21

ايزو استرها........................................................................................................................................................ 22

بيد ايزو استرها .............................................................................................................................................. 22

ايزو استرهاي كلاسيك ............................................................................................................................. 22

ايزواسترهاي غير كلاسيك ...................................................................................................................... 23

ضد دردها ........................................................................................................................................................ 23

ضد دردهاي قوي ......................................................................................................................................... 23

مورفين .............................................................................................................................................................. 24

مشتقات مورفين ........................................................................................................................................... 25

ضددردهاي گروه فنيل پريدين ............................................................................................................. 26

برخي از مشتقات مربوط به ضددردهاي گروه فنيل پريدن....................................................... 27

ضد دردهاي گروه دي فنيل پروپيل آآمين ....................................................................................... 27

ضددردهاي ضعيف و متوسط الاثر ....................................................................................................... 28

مشتقات پارا آيندنفل................................................................................................................................... 29

مشتقات پيرازول ........................................................................................................................................... 29

فنيل بوتازون .................................................................................................................................................. 30

ضد دردهاي خانواده آنترالينك اسيد .................................................................................................. 30

مشتقات آريل الكنوئيني اسيدها ............................................................................................................ 30

داروهاي ضد سرخه .................................................................................................................................... 31

داروهاي خلط آور ........................................................................................................................................ 31

بيهوش كننده هاي عمومي ...................................................................................................................... 32

بخش دوم

مشخصات و شرايط كار در يك لابراتوار داروسازي نمونه ......................................................... 35

بخش تهيه گرانول......................................................................................................................................... 36

بخش قرص سازي......................................................................................................................................... 37

بخش قرصهاي بدون روكش .................................................................................................................. 37

بخش روكش دادن قرصهاي پوشش دار ........................................................................................... 39

بخش كپسول سازي ................................................................................................................................... 40

بخش داروهاي نيمه مايع (پماد و كرم سازي)................................................................................ 41

بخش تهيه مايعات خوراكي .................................................................................................................... 46

كنترل هنگام توليد در صنعت داروسازي .......................................................................................... 49

كنترل در انبار مواد اوليه يا در اتاق توزين ....................................................................................... 49

روش سنجش متوكلوپرآميد هيدروكرايد ......................................................................................... 51

محلول استاندارد .......................................................................................................................................... 52

روش سنجش كپسول تتراسايكلين ..................................................................................................... 52

روش سنجش قرص ويتامين C جوشان .......................................................................................... 53

روش سنجش پماد تتراسايكلين 3%.................................................................................................... 53

روش سنجش مپروبامات قرص يا گرانول........................................................................................... 54

روش سنجش قرص استامينوفن ........................................................................................................... 54

روش سنجش ديكلوفناك سديم .......................................................................................................... 55

روش سنجش دراژه ايبوپروفن 400................................................................................................... 56

روش سنجش ويتامين A ........................................................................................................................ 56

روش سنجش كپسول رينامپين 300mg........................................................................................ 57

روش ساختن بافر پتاسيم دي هيدروژن فسفات باPH=7.4.................................................. 57

روش سنجش دراژه كلرامفنيكل 250mg ..................................................................................... 57

روش سنجش ناخالصي هاي كلرامفنيكل 250mg..................................................................... 58

روش سنجش كليدنيوم سي 5mg....................................................................................................... 58

روش ساختن محلول تيمول بلو ............................................................................................................ 58

روش دي سولوشن كپسول رينامپين ................................................................................................. 58

روش دي سولوشن قرص استامينوفن ................................................................................................ 59

طرز تهيه بافر فسفات PH=5.8........................................................................................................... 60

روش دي سولوشن شياف ايندمتاسين .............................................................................................. 60

روش دي سولوشن قرص آلوپوريندل ................................................................................................. 61

روش دي سولوشن دراژه كد دياز پوكسايد mg5........................................................................ 62

روش دي سولوشن كپسول تتراسايكلين 250mg....................................................................... 62

روش دي سولوشن دراژه ديكلوفناك ................................................................................................. 63

روش دي سولوشن دراژه ايبوپروفن .................................................................................................... 63

روش دي سولوشن قرص پروبامات ...................................................................................................... 65

طرز درست كردن محلولهاي لازم ....................................................................................................... 65

بخش سوم

دستگاه حداسي.............................................................................................................................................. 67

دستگاه سنجش سختي ............................................................................................................................ 68

دستگاه فرسايش سنج................................................................................................................................ 69

دستگاه ph سنج ......................................................................................................................................... 70

حمام آب گرم (بن ماري).......................................................................................................................... 70

دستگاه دي سولوشن ................................................................................................................................. 71

ترازوي آزمايشگاه ........................................................................................................................................ 71

دستگاه رطوبت سنج .................................................................................................................................. 72

بخش چهارم

شناسايي 1....................................................................................................................................................... 73

شناسايي 2....................................................................................................................................................... 73

شناسايي 3....................................................................................................................................................... 74

شناسايي 4....................................................................................................................................................... 75

شناسايي 5 ..................................................................................................................................................... 75

شناسايي 6 ..................................................................................................................................................... 76

شناسايي 7 ..................................................................................................................................................... 76

شناسايي 8 ..................................................................................................................................................... 76

شناسايي 9 ..................................................................................................................................................... 77

شناسايي 10 ................................................................................................................................................. 77

شناسايي 11................................................................................................................................................... 78

شناسايي 12 ................................................................................................................................................. 78

شناسايي 13 ................................................................................................................................................. 78

شناسايي 14 ................................................................................................................................................. 79

شناسايي 15 ................................................................................................................................................. 79

شناسايي 16................................................................................................................................................... 80

شناسايي 17 ................................................................................................................................................. 80

شناسايي18..................................................................................................................................................... 81

شناسايي19..................................................................................................................................................... 81

شناسايي20..................................................................................................................................................... 81

شناسايي21..................................................................................................................................................... 82

شناسايي22..................................................................................................................................................... 83

شناسايي23..................................................................................................................................................... 83

شناسايي24..................................................................................................................................................... 83

شناسايي25..................................................................................................................................................... 84

شناسايي26..................................................................................................................................................... 84

بخش پنجم

اثرات فارماكولوژي داروها ......................................................................................................................... 86

ايندومتاسين ................................................................................................................................................... 87

ايبوپروفن ......................................................................................................................................................... 87

رينامپين ........................................................................................................................................................... 88

ويتامين A........................................................................................................................................................ 89

مپروبامات ........................................................................................................................................................ 90

متوكلوپراميد .................................................................................................................................................. 91

اسيد اسكوربيك ويتامين C..................................................................................................................... 92

كليدنيوم C...................................................................................................................................................... 93

تتراسايكلين .................................................................................................................................................... 94

ديكلوفناك سديم ........................................................................................................................................ 95

كلوامفنيكل ..................................................................................................................................................... 97

استامينوفن ...................................................................................................................................................... 98

كلوديازپوك يد ............................................................................................................................................. 100

خواص فيزيكي .............................................................................................................................................. 101

پيوست

منابع






چكيده

بشر از ديرباز براي مقابله با معضل درد بدنبال يك درمان و وسيله تسكين خاطر بوده است . در طي قرون و اعصار شيوه هاي مختلف درماني كه برخي از آنها با سحر و جادو و خرافه همراه بوده اند دست به دست يكديگر دادند تا بلكه گره از پاي معضل درد باز كنند ولي اين مهم جزء با سلاح علم و دانش و شناخت حل نگرديد .

با مرور زمان و با گسترش علم و فن و تجهيز وسايل جديد تكنولوژي پيشرفته ،‌انسان به طب نوين و دركنار آن به مقوله ((دارو)) به شكل نوين توجه بيشتري نشان داد . پيشرفتهاي جديد جامعه كنوني ما را قادر ساخته است كه تا حد بالايي توانايي مقابله با درد و آسيبهاي قابل جبران را با توجه به نوع و محل ضايعه و امكانات موجود داشته باشيم .

موجود زنده اي چون انسان ،‌تركيب پيچيده اي از انواع ارگانيسم ها و مكانيسم هاي حياتي عالي است و در واقع بنا به تعبيري شاهكار خلقت است .هر گونه عدم توازن و عدم تعادلي مي تواند منجر به بروز بيماري و اختلال در سيستمهاي بدني و كارآئي كلي انسان گردد ، بنابراين نحوه بكاربردن دارو، ميزان دقيق مصرف تعداد دفعاتي كه مي بايستي مصرف گردد و اينگونه امور معمولاً توسط اولياي امور (پزشكان و مسئولان امور دارويي) در اختيار مصرف كننده قرار مي گيرد ، به غير از آن مسئله مهم ديگر نحوه ساخت و كيفيت دارو مي باشد كه مربوط به امور داروسازي و كارخانجات توليد مواد دارويي مي شود .

بطور كلي هر دارويي به غير از ماده موثر به يك سري مواد جانبي و كمكي احتياج دارد كه اين مواد جانبي براي كمك به پرس كردن قرص ها ، زمان باز شدن قرص و كپسول در محيط داخلي بدن ، كمك به افزايش مقاومت قرص در برابر ضربه يا پايداري دارو و حتي براي كمك به افزايش اثرات درماني دارو به ان افزورده مي شوند .

بعنوان مثال در يك قرص موادي براي چسباندن ذرات ،چرب و روان كردن قرص ، اسانس ، روكش ، رنگ مجاز خواراكي ماده باز كننده و .... به كار مي رود .

قبل از ساختن يك دارو ، معمولاً بر حسب دستور كار مواد اوليه لازم سفارش داده مي شود . سپس آزمايشاتي بر روي نمونه رسيده انجام داده مي شود تا مرغوبيت و استاندارد بودن مواد توسط متخصصين تاييد شود انجام اين آزمايشها توسط آزمايشگاههاي كنترل كيفي صورت مي گيرد هدف نگارنده از نگارش اين سطور صرفاً ارائه يك گزارش و رفع تكليف نيست بلكه اشنا ساختن ديگران با مجموعه فرآيندهايي است كه بطور كلي ديد خواننده را از يك نظر سطحي به نظر كارشناسي تغيير دهد .


تاريخچه

پس از موافقت مسئولين امور با طي دوران كارآموزي من در روز اول ورود به كارخانه به تاريخچه ان علاقمند شدم و اين بي دليل نبود چرا كه شنيده بودم اين كارخانه قديمي ترين شركت داروسازي در سطح كشور است (البته بنا به ادعاي مسئولان و منبعي كه در اختيارم قرار داده شده بود در هر صورت خواننده در رد و قبول اين مطلب داراي اختيار است) به طوري كه من اطلاع حاصل كردم اين كارخانه اولين بار در حدود سال 1328 بصورت لابراتوار كوچكي در خيابان سرچشمه تهران توسط دكتر عبيدي بنام ((لابراتوار دكتر عبيدي)) تاسيس شد بدليل كمبود جا و همجواري با منازل مسكوني كه طبعاً مشكلاتي را ايجاد مي كرد در سال 1336 به محل فعلي خود در خيابان دكتر علي شريعتي دو راهي قلهك منتقل گرديد . البته امروزه پس از گسترش بي رويه اين مكان جغرافيايي مسئولين امر احتمال انتقال كارخانه را بخارج از شهر تهران بطور جدي مورد بررسي قرار داده اند . سپس شركت امريكايي ((داوكميكال)) امتياز و سهام آن را خريداري كردند . پس از پيروزي انقلاب اسلامي سازمان صنايع ملي ايران اداره امور ان را در دست گرفت و نام ان را به ((بيوفارما)) تغيير داد . در سالهاي اخير شركت بصورت سهامي عام اداره مي شود و نام آن به ((شركت داروسازي حكيم)) تغيير يافته است . البته بنا به نيازهاي موجود و همگام با صنعت و تكنولوژي مدرن اين شركت نسبت به نوسازي و تجهيز دستگاهها و ماشين الات خود اقدام نموده است . آزمايشگاه كنترل كيفي شركت داروسازي حكيم با مجهز بودن به دستگاههاي مدرن و كادر كارآزموده نظارت دقيقي بر كليه مراحل توليد صنعتي دارو دارد كه اهم مراحل نظارت به شرح ذيل مي باشد .

- در آزمايشگاه فرمولاسيون ،‌بطور دائم فرمول محصولات مورد مطالعه و احتمالاً تجديد نظر (به مقدار جزئي ) قرار مي گيرد .

- با كمك دانشگاههاي معتبر و مراكز ذيصلاح تستهاي Bioavalability بر روي كليه محصولات صورت مي گيرد .





تعريف شيمي دارويي :

بر اساس تعريف (اليوت)ULYOT شيمي دارويي رشته اي است كه اصول شيمي و زيست شناسي را به كارگرفته و دانشي مي آفريند كه در آن مواد درماني حاصل مي گردد نتيجه اينكه شيمي دارويي دان نه تنها بايد يك شيمي آلي دان قابلي باشد بلكه بايد اطلاعات اصولي در علوم زيستي به خصوص بيوشيمي و فارموكولوژي داشته باشد .

فارماكولوژي : مطالعه اثر مولكولهاي مختلف بر روي انسان .

ارتباط شيمي دارويي با علوم ديگر به اين ترتيب مي باشد :

طب داخلي ، داروسازي و بيوفارماسي ، زهرشناس و آسيب شناسي ، فارماكولوژي ، شيمي و بيوشيمي ، زيست شناسي و ميكروب شناسي ، شيمي دارويي .

در يك همكاري تنگاتنگ مرتبط به مهم اين تخصصهاست كه دارو ساخته مي شود اگر هر كدام از اين ارتباطها نباشد دارو مناسب نيست . دانش بيوشيمي ايده اوليه را مي دهد كه چه ساختارهايي داراي مضرات كلي و شناخت شده بر روي ژنهاي وراثت يادگيري و بينايي و .... است .

از نظر زيست شناسي و ... بايد بررسي شود بعضي ساختارها شايد بتوانند ايجاد كننده و رشد دهنده ميكروبها باشند اين دارو بايد توسط فارماكولوژي تست شود كه اثر دارد يا نه ؟ بعد دكتر دارو ساز توسط دانش بيوفارماسي بررسي مي كند زهرشناسي و آسيب شناسي اين است كه ايجاد سموم نكنند و اثرات جانبي نداشته باشد .

طبقه بندي داروها :

به دو صورت كلي انجام مي شود :

الف) طبقه بندي بر اساس ساختمان شيميايي

اين طبقه بندي در گذشته به طور گسترده اي بكار گرفته شده است و هنوز هم برخي از مولفين اين نوع طبقه بندي را بكار مي برند . بر اساس اين نوع طبقه بندي داروها در يك يا چند بخش از گروههاي شيميايي به شكل زير قرار مي گيرند .

استالها RCOOH+2ROH"RCHOORR

همي استالR- CHOOHR " RCOOH+ROH

استالها ، اسيدها ، الكلها ، آميدها ، آمينها ، آمينواسيدها ، آمينوالكلها ، آمينواترها ، آمينوكتونها ، تركيبات آمونيوم ، انولها ، استرها ، اترها ، تركيبات هالوژن دار مانند هيوسين ، لاكتامها (آميدحلقوي) راههايي كه ما از شر كليه ناخالص خلاص مي شويم كه يك راه آن اين است .

نمكهاي آمونيوم در آب محلول مي باشند شرط آن اين است كه ما سر ملكول را آنقدر حجيم نكنيم كه نتواند عبور كند كه همان نظريه فيشر مي باشد كه ازت را هم معمولاً به صورت نمكهاي آمونيوم در مي آورند .

ب) طبقه بندي دارو بر اساس اثر فارماكولوژيك

فارماكولوژي : بررسي اثر ملكولهاي مختلف بر روي بدن موجود زنده .

1- مواد فارماكوديناميكي كه در بيماريهاي غيرعفوني براي اصلاح اعمال غيرطبيعي بدن بكار برده مي شود .

2- مواد شيمي درماني كه براي بيماريهاي عفوني بكار مي رود .

3- ويتامين ها

4- هورمونها

كه باز هر كدام از اين موارد تقسيم بندي خاص خودش را دارد مثلاً در بين مواد فارماگودنياميكي گروههاي زير را داريم :

داروهايي كه بر دستگاه اعصاب مركزي اثر مي گذارند ، داروهايي كه دستگاههاي عصبي محيطي را تحريك مي كنند و يا باز مي دارند ، داروهايي كه اصولاً در دستگاههاي قلبي ، عروقي و كليوي اش مي گذارند ، به طور كلي درد يا عفوني است و يا غيرعفوني .

داروهايي كه اثر فارماكولوژي مي گذارد و يك ديناميسم را ايجاد مي كند و آن درد را درمان مي كند كه عفوني نيست . داروهاي عفوني بارزترين علامتش تب است (تب ناشي از سرماخوردگي و تب ناشي از سرطان) و روش مبارزه با تب را شيمي درماني گويند . سرطان از بهم خوردن نظم درون مولكولي (دورن سلولي) بوجود مي آيد . بنزن و آزبست به شدت سرطان زا مي باشد . بنزن اگر از طريق پوست وارد شود بايد متابوليز شود . يعني سوخت و ساز شوند و دفع شوند . بنزن در فاز اول متابوليسم خود اكسيد مي شوند و اپواكسيد مي شوند و در اينجا ناپايدار است پس در خون بايد نوكلئوفيلهاي بوجود آيد تا اين حلقه را باز كند . اگر در زمان تكثير سلولي اتفاق افتد نظم آنها بهم مي ريزد و سرطان بوجود مي آيد . بيماريهاي عفوني موادشان شيمي درماني است .

ويتامين : براي تقويت مي باشد .

هورمون ها : ساختارهاي مهم خانواده پپتيد مي باشد هم خانواده مواد سازنده بيولوژيكي است . هورمونها ساختمان هاي پپتيدي يا پروتئني دارند .

واكنشهاي اكسيداسيون :

واكنشهاي اكسيد اتيو اغلب در كبد انجام شده و به مقدار كمي هم در پلاسما كليه ها و بافتها انجام مي گيرد آنزيم انجام دهنده عمل اكسيداسيون معروف به ميكروزوم مي باشد براي انجام واكنش هاي اكسيداسيون توسط اين آنزيم ها در كبد بايد حتماً اكسيژن و كوآنزيم NADPH (فرم احيا شده نيكوتينا آدنين دي نوكلئوتيد فسفات) وجود داشته باشد . NADPH با قسمت ميكروزمان و يا قسمت پروتئيني آن تركيب شده و تركيب حاصل مجدداً با اكسيژن تركيب مي گردد و بدين وسيله اكسيژن فعال بوجود مي آيد سپس اين اكسيژن فعال بوجود مي آيد سپس اين اكسيژن فعال توسط يك تركيب حد واسط به دارو منتقل مي شود اين مراحل را مي توان به صورت زير خلاصه نمود :

NADPH +A+H+"AH2+NADP+

AH2+O2"AH2O2

AH2O2+DRUG"D+O+A+H2O

1- اكسيداسيون حلقه آروماتيك 2- اكسيداسيون زنجيرجانبي 3- واكنش اكسيداتيو N دالكيلاسيون 4- واكنش اكسيداتيو داميناسيون 5- واكنش S- اكسيداسيون 6- احياء عامل كربوئيل 7- احياء گروه نيترو 8- احياء گروه آزو 9 – احياء گروه دي سولفيد 10- هيدورليزآميد




مشتقات پارا آمينوفنل :

1- آنيلين داراي اثر سمي بودده و اين سمتي ناشي از تشكيل هموگلبين و ممانعت از انتقال اكسيژن مي باشد در سال 1887 اثر ضد درد و ضد تب استانيليد كشف گرديد . استانيليد در ابتدا مورد استفاده فراوان قرار مي گرفت ولي چون اين تركيب نيز در بدن هيدورليز شده و از ان مشتقات سمي نظير آنيلين بوجود مي آيد ديگر به ندرت از آن استفاده مي شود .

انيلين هاي هيدروكسيل دار به آمينوفنل ها معروف هستند و به علت سميت كمتر مورد توجه قرار گرفته اند . پاراآمينوفنل داراي سميت كمتر از دو ايزومر ديگر آن يعني ارتوومتا آمينوفنل مي باشد اين تركيب علي رغم دارا بودن اثر ضد درد و تب مصرف مستقيم آن مجاز نيست .

با استيله نمودن گروه آمين جسمي به نام N استيل پاراآمينوفنل يا استامينوفن بدست مي ايد كه يك داروي مسكن و يك تب بر نسبتاً خوب است .



چون بار منفي با حلقه رزونانس مي دهد در نتيجه H دهنده خوبي است كه در نتيجه ما در اينجا فقط ارتووپارا داريم كه تنها پارا را خالص سازي مي كنيم .



مشتقات پيرازول :

(5 پيرازول و 3و 5 پيرازوليدن دي ان ) با وجود اين كه مدت زيادي از ورود مشتقات پيرازول به بازار دارويي گذشته است هنوز هم بعضي از اين تركيبات جزء مهمترين داروهاي ضد درد ضد تب و ضد التهاب مي باشد . پيرازولونها در طبيعت وجود نداشته و همگي از راه سنتز بوجود مي ايد .

داروي فنازول داراي اثر ضد درد و تب بر بوده است و به ندرت از آن به عنوان داروي ضد روماتيسم استفاده شده است .

آمينوفنل ها داراي اثر ضد تب ضد درد و ضد روماتيسم مي باشد عمدتاً در كبد بكار مي رود .

پيرازوليدن دي ان ها :

اولين بار به منظور تغيير حلاليت آمينوفنازول از تركيبي به نام فنيل بوتازون استفاده مي شده كه اين تركيب به صورت مخلوط با آمينوفنازون قادر به افزايش حلاليت مي باشد و به اين ترتيب فراورده داروئي ايزگاپيرين بدست آمده است . بعدها ثابت شد كه خود فنيل بوتازون داراي اثر فارموكولوژيكي بسيار قوي بوده و به اين ترتيب اين تركيب كه داراي ساختار 3 و 5 پيرازوليدين دي ان مي باشد وارد بازار گرديد .



فنيل بوتازون :

فنيل بوتازون با نام فروش بوتازوليدين براي معالجه بيماريهاي حاد و مزمن مفاصل دردهاي روماتيسمي عضلات و نقرس مورد استفاده قرار مي گيرد . فنيل بوتازون را بايستي با احتياط مصرف نمود چون عوارض جانبي آن زياد بوده و در روزهاي بالا التهاب معده و خونريزي به همراه دارد . ضد دردهاي خانواده آنترا لينيك اسيد :

اسيدآنترالينيك خود به عنوان دارو قرار نگرفته است ولي از مشتقات قديمي آن مانند مفناميك اسيد نيفلوميك اسيد و تركيبات جديدترين از ان مانند كلونيكسين و ضد تب هاي مناسب استفاده مي شود . قدمت اثر ضد التهابي يك تركيبات مشابه آمينوفنازون بوده و اثر ضد درد آنها مقوي تر از ضد التهاب آن مي باشد از مفناميك اسيد براي كاهش و تسكين انواع دردها و از نيفلوميك اسيد براي دردهاي روماتيسمي استفاده مي شود .

مشتقات آريل الكلانوئيك اسيدها (مشتقات ايندول استيك اسيد)

آريل الكلانوئيك اسيد جزء داروهاي ضد درد و ضد التهاب مي باشند چون ميزان مصرف براي آن بالا است آن مقداري كه بايد داده شود زياد است هنگام دفع مشكل است و موارد مصرف را محدود مي سازد .

ايندومتاسين كه دارويي از اين خانواده مي باشد داراي اثرات ضد درد ضد تب و ضد التهاب مي باشد .



داروهاي ضد سرفه :

سرفه : رفلكسي است كه محل و منشاء آن از حلق تا عميقترين بخش هاي دستگاه تنفسي مي باشد .

داروهاي مسكن سرفه يا تضعيف كننده رفلكس سرفه (Antiussives)

الف) الكالوئيدهاي ترياك و مشتقات آن :

مهمترين الكالوئيد ترياك يعني مورفين قادر به كاهش تحريك پذيري مركز سرفه مي باشد . تغييرات كوچك در مولكول مورفين باعث تغييرات قابل توجهي در اثر فارموكولوژيكي آن مي گردد مشتقات كدئين اتيلين و فولكودئين كه به اين طريق بدست مي ايند و يا تركيب دي هيدروكدئين كه از هيدروژنه نمودن كدئين حاصل مي شود مستقيماً برروي مركز سرفه اثر نموده و به اين ترتيب آنتي توسيوهاي با ارزشي مي باشد .

ب) تركيبات دارويي ضد سرفه غير مخدر و سنتيك :

دكسرترومورفان : اين تركيبات n متيل مورفينال مي باشد و در نتيجه از متيلاسيون لورفانول بدست مي آيد اين تركيبات داراي اثر ضد سرفه مي باشد . و اعتياد آورد نمي بشد .


داروهاي خلط آور :

در بسيار از عوارض ريوي علت سرفه غلظت زياد ترشحات خشكي مخاط و كمي ترشحات است در اين حالت از داروهايي كه موجب رقيق شدن يا افزايش ترشحات مخاطي مي گردد و يا اينكه دفع و كنده شدن آن را اسان مي نمايند استفاده مي گردد .



گاياكل :

با سولفونيله نمودن گاياكل مخلوطي از دو ايزومر سولفونيك اسيد مربوطه تهيه مي شود كه همراه پتاسيم آنها به نام پتاسيم سولفو گاياگل داراي اثر خلط آور مي باشد . نمك پتاسيم اين دو مشتق سولفونه شده و اثر خلط آور دارد .



گايفنوزين :

گايفنوزين يك خلط آور خوب مي باشد و جزء مشتقات گاياكل محسوب مي شود كه اين دارو در درمان سرفه هاي غير خشك استفاده مي شود .



برم هگزين :

داروي برم هگزين به دليل دارا بودن عوارض جانبي ناچيز در برونشيت حاد و مزمن التهابات مزمن ريوي تاثير مي گذارد .


بيهوشي كننده هاي عمومي :

بيهوشي حالت از كار افتادگي موقت و يا فلج برگشت پذير سلسله اي اعصاب مركزي مي باشد كه در آن احساس درد عكس العملهاي دفاعي احساس وجودي كشش عضلاني بطور موقت كاهش يافته و يا از بين مي رود .

هوش برها به دو دسته كلي تقسيم مي شوند :

1- هوش برهاي استنشاقي 2- هوش برهاي تزريقي



هوش برهاي استنشاقي :

1- سيكلو پروپان : داراي اثر مشابه اتر مي باشد مخلوط 3 تا 5% ان ضد درد بوده و مخلوط 5 تا 7 درصد آن ايجاد بيهوشي مي كند براي انجام عمل جراحي از مخلوط 15% آن با اكسيژن استفاده مي شود.

2- هيدوركربنهاي هالوژن : در بين هيدروكربنهاي هالوژنه كلريد اتيل و كلروفرم داراي اهميت بيشتري مي باشد .

3- هالوتان : ماده اي بي رنگ با بوي مشابه كلروفرم و مزه شيرين مي باشد . سوازاننده مي باشد و داراي نقطه جوش بالا است . هالوتان يك هوش بر سريع الاثر با قدرت هوش بري حدود 2 برابر قوي تر از كلروفرم و 4 بار قوي تر از اتر مي باشد . از ساختارهاي اتري به عنوان هوش بر استنشاقي ميتوان از وينيل اتر و اترهاي هالوژنه نام برد .