گزارش كارآموزي توليد فرآورده‌هاي بهداشتي شركت پاكشو
دسته بندي :
فنی و مهندسی »
مهندسی شیمی
گزارش كارآموزي توليد فرآورده‌هاي بهداشتي شركت پاكشو در 76 صفحه ورد قابل ويرايش
فهرست
عنوان صفحه
تاريخچه شركت پاكشو.......................................................................................... 3
مو و لزوم استفاده از شامپوها............................................................................. 4
شامپو و انواع آن................................................................................................... 7
دترجنت‌ها (سورفكتانت‌ها) و انواع آن................................................................... 9
تري اتانول آمين لوريل سولفات............................................................................ 17
سولفوساكسيناتها.................................................................................................. 17
فتي اسيد آلكانول آميد........................................................................................... 18
ايميدازولين‌ها......................................................................................................... 19
بتائين‌ها.................................................................................................................. 20
عوامل حالت دهنده مو........................................................................................... 21
محافظت كننده‌ها.................................................................................................... 22
عوامل شفاف كننده................................................................................................ 23
عوامل غلظت دهنده................................................................................................ 24
افزودينهاي كه به پايداري شامپو كمك مي‌كنند..................................................... 25
كف......................................................................................................................... 25
مواد اولية شامپو و كنترل كيفيت آنها................................................................... 26
آب و كنترل كيفيت آن............................................................................................ 37
فرمولاسيون دو نوع شامپو و مايع دستشويي...................................................... 41
مراحل ساخت شامپو............................................................................................. 43
كنترل كيفيت محصول............................................................................................ 45
روشهاي اصلاح محصول...................................................................................... 49
نرم كننده‌هاي لباس............................................................................................... 50
سفيدكننده‌ها ......................................................................................................... 52
مايع ظرفشويي....................................................................................................... 55
جرم گير................................................................................................................ 58
شيشه شوي........................................................................................................... 60
نرم كنندة موي سر................................................................................................ 62
ميكروبيولوژي....................................................................................................... 63
مقالات
تاريخچه شركت پاكشو
شركت پاكشو از سال 1340 در كارخانه كوچك به مساحت 400 مترمربع و تنها 5 نفر در آن مشغول به كار بودند آغاز بكار كرد و نخستين محصول خود يعني مايع طرفشويي گلرنگ را به بازار فرستاد. يك سال بعد مايع سفيدكنند و پس از چهار سال يعني در سال 1345 مايع شيشه‌شوي گلرنگ را به بازار مواد شوينده و پاك كننده عرضه كرد شركت پاكشو در سال 1346 يكي از محصولات خود يعني جرم گيري توالت گلرنگ را وارد بازار كرد و 6 سال بعد يعني سال 1351 امتياز توليد چهار فرآوردة ياد شده بطور رسمي به شركت پاكشو واگذار شد و به اين ترتيب دورة تازه فعاليتهاي توليدي اين شركت تداوم يافت. در طول سالهاي 53 و 54 محصولاتي چون پودر لباسشوئي و ظرفشويي و صابون و مايع دستشوئي به بازار عرضه شد.
پس از انقلاب فرآورده‌هايي در اولويت توليد قرار گرفت كه مواد اوليه آن در شركت وجود داشته باشد. در اجراي اين سياست از سال 68 به بعد توليدات منحصر به مايع ظرفشوئي، سفيد كننده، جرم‌گير توالت وشيشه‌شوي مورد استقبال فراوان و غير قابل پيش‌بيني مصرف‌كنندگان قرار گرفت و در نتيجه شركت ناچار شد تشكيلات خودرا گسترش دهد.
بطوريكه هم اكنون فعاليتهاي توليدي اين شركت با استفاده از خدمات كاركنان اين واحد در بخش‌هاي گوناگون توليد، تحقيقات و توسعه كنترل و كيفيت امور اداري و حتي همچنين نظارت دقيق 40 كارشناس مجرب و ماهر در رده‌هاي دكترا، مهندسي و كارشناسي ارشد با موفقيت ادامه دارد.
مو و لزوم استفاده از شامپوها:
ابتدا نگاهي گذرا به ساختان مو خواهيم داشت سپس روشهايي كه مواد مصرفي در شامپوها و حالت دهنده‌هاي مو مي‌تواند ساختمان مو را تحت تأثير قرار دهند بررسي مي‌شوند.
ساختمان مو بر اساس نژاد، تغذيه ومنطقه‌اي كه فرد در آن قرار دارد و خصوصيات وراثتي متغير است. ولي به طور كلي سه منطقه در برش عرضي مو ديده مي‌شود.
لاية اول كوتيكول است كه خارجي‌ترين لاية مو است. از پروتئين كراتينه شده تشكيل شده است و بصورت فلس‌هايي است كه بر روي هم قرار گرفته‌اند. مقاومت موي انسان نسبت به مواد شيميايي به ميزان ضخامت لاية كوتيكول آن بستگي دارد. اگر چنانچه لاية كوتيكول مو آسيب ببيند مو حالت خشكي و خشني پيدا خواهد كرد.
لاية كورتكس زير لاية كوتيكول قرار دارد و قسمت اعظم مو را تشكيل مي‌دهد. اين لايه از سلولهاي سوزني شكل تشكيل شده كه در طول محور ليف مو قرار دارند. الاستيسيته و قدرت مو به ساختمان كورتكس بستگي دارد. كورتكس از اسيدهاي آمينه مانند تريپتوفان و تيروزين واز اجزاء بسيار كوچك معدني و از تركيبات گوگرددار مانند سيستين تشكيل شده است.
كانالي كه در مركز مو قرار دارد مدولا ناميده مي شود كه معمولاً از كراتين نرم تشكيل شده است. گفته مي‌شود كه اين لايه بر خواص شيميايي و مكانيكي مو تأثير چنداني ندارد.
لاية كوتيكول مناسبترين لايه براي ايجاد تغييرات ساده در مو مي‌باشد. براقيت و نرمي مو توسط افزودن مواد شيميايي كراتين دار به كوتيكول مو تأمين مي‌شود. تشكيل لايه يا فيلمي بر روي تار مو به صورت ممتد يا غير ممتد باعث بهبود خواص فيزيكي فلس‌هاي مو، براقيت و نرمي مي‌شود كه خود بر خواص نوري مو مؤثر است. براي اين منظور مي‌توان از يك نرم كنندة اسيدي استفاده كرد.
در اثر جذب مواد شيميايي در لاية كوتيكول، براقيت، شفافيت و سهولت برهم لغزيدن تارهاي مو بهبود مي‌يابد.
گروههاي آمينو آزاد كراتين مو، هر چند منبع الكترون مي‌باشند ولي از لحاظ شيميايي بدون بار هستند. اين گروهها مي‌توانند از لحاظ پيوند الكترواستاتيكي باتركيباتي كه از لحاظ الكتروني ضعيف هستند پيوند يافته و يك كمپلكس قوي ايجاد نمايند. دترجنت‌هاي كايتوني به عنوان اسيد لوئيس و مو به عنوان بازلوئيس عمل مي‌كند وعمل جايگريني مواد در لاية كوتيكول انجام مي‌شود.
هنگامي كه مو تحت تأثير مواد شميايي قرار مي‌گيرد كورتكس مو در محل انتهايي مو به صورت بي‌حفاظ باقي مي ماند. جايگزين كردن مواد حالت دهنده در اين قسمت به علت اندازه بزرگ مولكول محدوديت دارد. بنابراين همانگونه كه يك مولكلول وارد اين جزء مو مي‌شود مي‌تواند از آن جز نيز خارج شود مگر آنكه با لاية كورتكس واكنش دهد.
مدولا به علت غير قابل دسترس بودن كمتر در دسترس عمليات حالت دهندگي قرار مي‌گيرد.
ريشة مو مواد چربي را ترشح مي‌كند كه اين مواد محتوي اسيدهاي چرب، روغنهاي اوليئك چربيها، هيدروكربنها و استرونيدها مي‌باشد.
به منظور زدودن چربي، لازم است كه ماده‌اي كه چربي را به خود جذب مي‌كند كه به نام مواد ديترجنت ناميده مي‌شود به شامپو افزوده مي‌شود. اين ماده بايد موجب خيس شدن مو شود. اين عمل از طريق كاهش كشش سطحي آب انجام مي‌شود. ثانياً كشش بين چرك و مو بايد تا حدي كاهش يابد كه ذرات چرك توسط محلول ديترجنت جانشين گردند.
در انتخاب ديترجنت لازم است به موارد زير توجه كنيم:
1-اثر ديترجنت بر روي سطح مورد نياز
3-پايدراي ديترجنت
3-اثربخشي ديترجنت با غلظتهايي كه از نظر اقتصادي مقرون به صرفه باشد.
اگر ديترجنت را به عنوان پاية شامپويي استفاده مي‌كنيد بايد به نكات زير توجه كنيد.
1-سرعت و سهولت انتشار شامپو بر روي مو
2-قدرت كف كنندگي ديتر جنت نظير كف، سرعت تشگيل كف و پايداري كف درمو
3-سهولت كاربرد شامپو از نظر شستشوي مو
4-رنگ و شفافيت شامپو
5-سهولت شانه زدن موهاي مرطوب بعد از استعمال شامپو
6-موها بايد بعد از مصرف شامپو براق گردند.
7-سرعت خشك شدن موها.
در شامپوهاي جديد الكلهاي چربي سولفاته والكل اترهاي چربي سولفونه به كار برده مي‌شود.
شامپو و انواع آن:
يكي از تعاريفي كه براي شامپو ارائه شده به اين صورت است.
شامپو سورفكتانتي (مادة فعال در سطحي) است كه به فرم صحيحي (مايع- جامد يا پودر) تهيه شده و قادر است كه در صورت مصرف در شرايط معين چربي ها و كثيفي را از روي پوست سر و تار مو جدا كند بدون اينكه اثرزيان آوري روي پوست سر يا مو يا سلامتي مصرف‌كننده داشته باشد. بطور كلي ابتدائي‌ترين عملكرد شامپو تميز كردن مو و پوست سر مي‌باشد. پس از آن براي جلب رضايت بيشتر مشتري مي‌توان موادي به شامپو افزود تا به مو خاصيت نرمي و لطافت بدهد و نيز مي‌توان با طراحي فرمول شامپو خواص ديگري به آن داد براي مثال حداقل كردن تحريك چشم، كنترل شورة سر و يا افزودن مواد ديگري كه شامپو را بيشتر مورد پسند مصرف كننده قرار دهد.
انواع شامپوها:
شامپوها به صورتهاي مختلفي قابل تهيه‌اند از جمله به صورت: مايع شفاف، لوسيون، خمير ژل و يا به صورت خشك كه هر يك انواع مختلفي دارد از جمله:
شامپو مخصوص موهاي خشك، معمولي و يا چرب، شامپوي ضد شوره، شامپوي بچه، شامپوي نرم كننده، شامپوهاي غير صابوني و…
شامپوهاي مايع پايدار بوده و به راحتي آنها را مي‌توان رنگين و معطر نمود حاوي لوريل سولفات و يا لوريل اترسولفات به علاوه موادي جهت ايجاد كف و غلظت مناسب هستند.
خصوصيات شامپو:
در تهيه شامپو به نكات زير توجه مي‌شود:
1-قابليت پخش و پراكنده شده شامپو
2-قدرت كف كنندگي
3-قابليت پاك كنندگي
4-قابليت شسته شدن توسط آب
5-به آساني شانه شدن موها
6-عدم توليد الكتريسيته
7-بي‌ضرر بودن موادي كه در ساخت شامپو به كار مي‌رود.
مواد تشكيل دهندة شامپوها:
1-سورفكتانت ها
2-مواد پايدار كننده و افزانيده كف
3-امولسي فاير
4-مواد افزايش دهندة ويسكوزيته
5-مواد صدفي
6-مواد شفاف كننده
7-مواد حالت دهنده مو
8-مواد محافظ و آنتي اكسيدان در مواقع لازم
9-مواد مخصوص از قبيل پروتئين‌ها و ويتامين‌ها و تركيباتي كه جنبة تجارتي دارند.
10-رنگ
11-اسانس
ديترجنت‌ها (سورفكتانت‌ها):
از ديترجنت‌ها به عنوان مواد فعال درسطح ياد مي‌شود. اين مواد باعث كاهش كشش سطحي آب مي‌شوند. زيرا داراي نيرهاي جاذبه بين مولكولي ضعيفتري نسبت به حلال هستند و به اين ترتيب تمايل دارند تا به خرج مولكولهاي آب در سطح متمركز شوند.
مواد فعال درسطح مي تواند شامل مواد تر كننده، شوينده‌ها، آنتي بيوتيك‌ها، باكتري‌كشها و غيره باشد.
اسيداستيك:
اندازه‌گيري درصد خلوص
به 55/0 گرم از نمونه oc50 آب اضافه كنيد سپس به آن معرف فنول فتالئين اضافه كرده و با سود M1 تيتر كنيد.
دي اتانول آمين:
درصد خلوص آن 2 گرم از نمونه را وزن كرده داخل ارلن cc250 بريزيد و معرف برموكروزل گربن به آن بيافزائيد و با محلول N HCl5/0 تيتر كنيد. اين كار را براي نمونه و شاهد انجام دهيد تفاوت حجم مصرفي براي اين دو را حساب كرده در نرماليته اسيدهيدروكلريك ضرب كرده سپس در جرم مولكولي نمونه ضرب كرده و بر 10 تقسيم مي‌كنيم عدد به دست آمده درصد وزني در اتانول آمين است.
گليسيرين:
اندازه‌گيري درصد خلوص: 1/0 گرم از نمونه را در اين cc250 بريزيد. Cc250 از محلول 4/21 گرم در ليتر پريدات سديم به ارلن اضافه كنيد و آن را به مدت 15 دقيقه در تاريكي قرار دهيد. سپس cc5 محلول 500 گرم بر ليتر اتيلن گليكول به ارلن اضافه كنيد و مجدداً آن را به مدت 20 دقيقه در تاريكي بگذاريد. پس از طي مراحل فوق نمونه را در حضور cc5/0 محلول فنول فتاليئن با سود N1/0 ليتر كنيد.
دي پنتنول:
درصد فرم آلوهيد: cc75 آب اكسيژنه 50% را با معرف برموتيمول بلو و سود N1/0 خنثي كنيد وقتي معرف اضافه مي‌شود رنگ محلول زرد است با اضافه كردن سود ابتدا سبز و در نقطه پاياني سبز متمايل به آبي ظاهر مي‌شود سپس دو ارلن cc250 برداشته
1: به 5/1 گرم فرمالين، cc25 آب اكسيژنه خنثي شده اضافه كنيد سپس cc25 سود N1 همراه با cc25 آب مقطر به آن مي‌افزائيم.
2:در ارلن دوم تمام مواد ارلن 1 را مي‌ريزيم به جز فرمالين اين ارلن به عنوان ارلن شاهد است.
در هر دو ارلن را با كاغذ آلومينيومي مي‌پوشانيم و به مدت نيم ساعت در حمام بخار آب قرار مي‌دهيم. سپس هر دو ارلن را خنك كرده و با N HCl1 تيتر مي‌كنيم. نقطه پايان رنگ زرد طلايي خواهد داشت.
درصد فرمالدهيد برابر خواهد بود با: اختلاف حجم دو ارلن حاصل از تيتراسيون در نرماليته در جرم مولكولي فرم آلدهيد تقسيم بر وزن برداشته شده در ابتدا.
رنگ:
رنگ يكي از موادي است كه مصرف آن در شامپو باعث جلب رضايت مشتري مي‌شود. رنگهاي مصرفي هيچگونه سميتي نبايد داشته باشد. به همين دليل از رنگهاي خوراكي در شامپوها استفاده مي كنند. اين رنگها به ميزان 2- 1 درصد مورد مصرف قرار مي‌گيرند. اين رنگها به راحتي در آب حل مي‌شوند. به عنوان مثال رنگ زرد تارتارازين يكي از پرمصرفترين رنگهاي زرد است.
در كنترل كيفيت رنگ تعيين درجه خلوص آن اهميت دارد. به اين منظور آزمايش زير را انجام مي‌دهند.
محلول بافراستات آمونيوم 2/. گرم در ليتر تهيه كرده و 1/0 گرم از رنگ مورد نظر را با اين محلول بافر با دقت 001/0 گرم در ليتر به حجم مي‌رسانند. سپس با محلول شاهد استات آمونيوم در طول موج بين 250 تا 750 nm دردستگاه اسپكترو فتومتر منحني و حداكثر شدت جذب آن را اندازه‌گيري مي‌كنند سپس اين منحني را با منحني استاندارد هر رنگ مقايسه كرده و با توجه به حداكثر شدت جذب در طول موج معين درجه خلوص رنگ مورد نظر را مشخص مي‌كنند.
اسانس:
براي معطر شدن شامپو و جلب رضايت مصرف كننده حدود 1/0 درصد اسانس به شامپود افزوده مي‌شود ميزان اسانس مصرفي به كيفيت اسانس نيز بستگي دارد.
اسانس ها تركيبي از روغنهاي معطر- اكستندرها ومواد fixative مي‌باشند. در مصرف اسانس‌ها به تأثيرات مواد اكسيد كننده- درجه حرارت و نور خورشيد و PH بايد توجه شود.
معمولاً اسانس در درجه حرارت پايين oc40 به شامپو افزوده مي شود.
از جمله آزمايشهايي كه مي‌توان بر روي اسانس انجام دارد تهيه محول 1:1 اسانس و الكل 90% است. در صورت مثبت بودن جواب آزمايش بايد اسانس را در نمونه آزمابشگاهي مورد مصرف قرار داد. اسانس نبايد بر شفافيت يا بر رنگ شامپو اثر بگذارد. همچنين بررسي بوي اسانس در حدود oc40 مي‌باشد. از آنجائيكه درجه حرارت آب مصرفي در حمام از 40 درجه به بالاست و نيز از اين درجه حرارت به بعد سرعت تبخير اسانس بيشتر مي‌شود. بنابراين بهتر است ميزان بوي آن در اين درجه بررسي شود.