مقاله بررسی اصول تراشكاري و ایمنی لازم

دسته بندي : فنی و مهندسی » مکانیک
مقاله بررسي اصول تراشكاري و ايمني لازم در 60 صفحه ورد قابل ويرايش

فهرست مطالب

مقدمه ?
ساختمان يک ماشين تراش و توانايي آن براي کارهاي مختلف ?
دستگاه حماله يا حامل سوپورت ?
کارهاي قابل اجرا توسط ماشين تراش ??
انواع ماشينهاي تراش ??
چگونه ماشين استارت شود؟ ??
رنده هاي تراشکاري ??
افزارهاي تراشکاري – رنده تراش ??
فرم لبه برنده افزار ??
انواع رنده هاي تراشکاري ??
نکات مهم در بستن رنده هاي تراشکاري ??
مراحل مختلف در اجراي بستن و تراشيدن يک قطعه ميله صاف ??
انتخاب زوايا براي تيز کردن رنده تراش ??
استفاده از دياگرام سرعت برش ??
محاسبات زمان در تراشکاري ??
مراحل مختلف تراش يک ميله زبانه دار ??
کار با ميکرومتر ??
شرح مراحل انجام تراش روي يک قطعه خاص ??
معرفي قطعاتي از ماشين تراش ??
فرم تراشي و آج زني ??
آج زني ??
چهار نظام ??
طريقه بستن و تراشيدن يک درپوش مربع در چهار نظام ??
ساعت اندازه گيري ??
ساختمان سه نظام ??
مشخصات يک مته ??
امتحان کردن سوراخ انجام شده ??
سوراخکاري با ماشين تراش ??
مخروط تراشي ??
گونياي مدرج و گونياي متحرک ??
پيچ بري توسط ماشين تراش ??
طرز کار و عمل ميله هادي و مهره قفل کن ??
فرم تراشي ??
تراشيدن لنگ يا تراشکاري خارج از محور ??
وسايل اندازه گيري مورد نياز در تراشکاري ??
وسايل اندازه گيري هاي متغير ??
چگونه ابزار تراشکاري را تيز کنيم؟ ??
چگونه مته ها را تيز کنيم ??
مراحل تيز کردن رنده هاي تراشکاري ??
زواياي رنده در تراشکاري ??






تراشكاري

در يك كارگاه تراش فردي مجاز به كاراست كه با مسائل فني آشنا شده باشد و دوره فلز كاري را نيز گذرانده ومسلط و آماده براي يادگيري در كارگاه تراش باشد.

قبل از هر چيز ايمني هاي لازم را بايد بداند.

الف- ايمني هاي اصلي و مهم

قبل از هر كاري با ماشين ابزار به نكات مهم ذيل بايد توجه كامل نمود كه به دو بخش تقسيم مي شوند:

A: كارهايي كه بايستي انجام شود:

1- بايستي فرمانها و اهرمها را بشناسد

2- در صورت داشتن سئوال در مورد هر چيز آنرا بپرسد

3- هميشه ابزار صحيح براي كاركردن در اختيار داشته باشد.

4- براي ابزاري كه خراب ميشود و يا مي شكند جانشين داشته باشد.

5- از ابزار مواظبت كند و براي تهيه آنها قبل از استفاده از دستگاه اقدام نمايد.

6- گذرگاه ومسير استفاده از ماشين را هميشه تميز نگاه دارد.

B- كارهايي كه نبايستي انجام داد:

1- در كارگاه و اطراف ماشين بيهوده قدم نزند و ندود

2- هيچ چيزي را روي زمين نياندازد.

3- هر چيزي كه تهيه مي شود را لمس نكند

4- در زير قلاب و بار حركت نكند

ب- ايمني هاي مربوط به ماشين:

1- ماشين را تميز نگهدارد و روغن كاري بنمايد.

2- قبل از استارت زدن با ماشين آشنايي كامل داشته باشد.

3- قبل از ترك كردن ماشين آن را خلاص و خاموش كند.

ج- ايمني هاي مربوط به پرسنل:

1- هر خبر و گزارشي را در كوتاهترين زمان مطرح نمايد.

2- از كفش و لباس كار برخوردار باشد.

3- قبل از استفاده از كار ازتميز بودن براي نشستن روي ماشين اطمينان حاصل نمايد.

4- دگمه هاي لباس كار باز نباشد و يا زيپ آن هميشه بالا كشيده شده باشد.

5- موهاي سر را هميشه كوتاه نگهدارد

6- ازبستن ساعت و انگشتر و هرگونه مشابه آن پرهيز نمايد.

7- براده ها؛ قطعات داغ و ساير آنا را توسط دست لمس نكند.

8- روي ماشين خم نشود و يا تكيه ندهد

براي مواظبت و محافظت ازماشينهاي افزار عوامل زير را بايد در نظر داشت.

1- قبل از شناساي از طرز كار هر ماشين نبايد آنرا به كار انداخت تا موجب خرات جاني و مالي گردد.

2- محلهايي از ماشين كه نياز به روغنكاري روزانه دارد بايد مرتباً اعمال گردد.

3- قبل از استارت كردن ماشين از درست قرار گرفتن اهرمهاي آن بايد اطمينان حاصل كرد

4- حرارت ياطاقانهاي ماشين نبايستي بيش از حرارت دست شود بنابراين زمان كاركدد بايد معلوم باشد

5- از جمع شدن براده ها در راهنماهاي ماشين بايستي جلوگيري شده و هميشه آنها را تميز نگهدارد

6- راه نفوذ آب و گرد و غبار به داخل الكترود موتورها بايد كاملاً بسته باشد و داراي حفاظ باشد

7- براي تميز كردن مداوم ماشين نبايد از هواي فشرده استفاده شود، تا عمر ماشين زيا شود

8- توجه به علائم و تابلوهاي جلوگيري از خطرات بسيار مهم بوده و ضامن ايمني وسلامتي خواهد شد.

علائمي استاندارد شده را جهت معرفي و شناخت در اختيار گذاشته تا در موارد برخورد با انها مورد استفاده صحيح قرار گيرد.

بعضي از اين علائم با عنوان انجام دهيد و بعضي با عناوين انجام ندهيد مي باشد و صاصولاً علائم سياه رنگ جهت انجام ندادن كاري بشمار مي آيد و علائم سفيد رنگ فرمان اجراي عملي را نشان مي دهد.

مثلاً اگر اهرمي در روي ماشين قرار دارد و قابل حركت در سه جهت رفت و برگشتي درمحورهاي Z-Y-X باشد و فقط در جهت رفت و برگشتي X آن را مجاز به حركت باشد از علامت خبري كه دور آن دايره كشيده شده استفاده مي شود. به ساير علائم توجه فرمائيد

ساختمان يك ماشين تراش و توانايي ان براي كارهاي مختلف :

ماشين تراش نيز يكي از ماشينهاي افزار است كه با دقت زياد ساخته شده و خيلي حساس و گرانقيمت مي باشد.

اين ماشين قادر است قطعات را به صورت استوانه اي يا گرد توليد نمايد و بهمين خاطر به ماشينهيا گردان نيز معروف است

اصولاص قطعات از طرف مختلف ساخته مي شوند.

روش الف – قطعاتي كه بدون براده برداري توليد مي شوند اين نوع قطعات يابصورت ريخته گري و يا با عبور از قالبهاي كشش و يا غلطكي توليد مي شوند و يا نيز از طريق آهنگري و يا با برش قيچي ايجاد مي گردند.

روش ب: طريقه است كه قطعات از طريق براده برداري مثل اره كردن – سوراخ كاري- تراشكاري- صفحه تراش- فرزكاري- و يا سنگ زني و … توليد مي گردند.

از جمله قطعاتي كه از طريق براده برداري توليد مي گردند با استفاده از ماشين تراش ميباشد. اصلي ترين قسمتهاي ماشين تراش مرغك دار عبارت است از :

a ميز ماشين تراش – b دستگاه ياطاقان ميله كار c سوپورت- d دستگاه مرغك- e جعبه دنده بار f ميله راهنما- g ميله كشش- h ميله راه انداز

در شكل داده شده چون براي بستن كار روي ماشين ميتوان از دو مرغك استفاده نمود ماشين مرغك دار يا ماشين طول تراش ناميده مي شود، ميله كار اين ماشين معمولاً توخالي است كه بتوان كارهاي خاص را از آن عبور داد. بسيار دقيق ياطاقان بندي شده تا دوراني متغير و بسيار دقيق داشته و قطعه كار روي آن محكم گردد، روي محو آن كه سنگ خورده مي باشد ياطاقانهايي هستند كه لغزشي يا غلطشي ميباشند و پوسته داخل ياطاقانها از جنس برنز مي باشد كه بدون لقي و داراي اصطكاك بسيار كم هستند در شكل مقابل ساچمه اي يا صفحه اي را ملاحظه مي كنيد.

دستگاه حماله يا حامل سوپورت : اين دستگاه كه رنده تراش روي آن بسته مي شود و بوسيله آن تنظيم بار مي گردد مي تاند بصورت صليبي در كشويي عرضي و طولي حركت داشته باشد، كشويي حامل رنده حركتي بدون لقي و براي بار عرضي و طولي قابل تنظيم دارد، كه با دست و يا اتوماتيك بوسيله دو ميله هادي و كشش كه در چلوي نيز نصب شده اند به حركت در مي آيند.

دستگاه مرغك : اين وسيله براي تكيه گاه قطعات بلند استفاده مي شود ضمناً سوراخكاري و برقوكاري روي دستگاه تراش به وسيله اين دستگاه انجام مي پذيرد، دستگاه مرغك مي تواند در نقاط مختلف طولي ريل دستگاه تغيير مكان داده شود، افزار برنده بوسيله دنباله مخروطي سوار مي شود و بوسيله چرخ دستي آن بار داده مي شود و با جابجايي اهرم مرغك شل مي شود و مي تواند به عقب و يا جلو حركت داده شود.

ميز ماشين: اين قسمت ماشين تراش داراي ريل راهنما سنگ خورده مي باشد كه حامل تمام قسمتها و قطعات ماشين تراش است، دستگاه سوپورت روي ريل هايي كه با مقطع منشوري يا تخت هستند جابجا مي شود.

كارهاي قابل اجرا توسط ماشين تراش : قطعات توليد شده با ماشين تراش داراي مقاطع دايره اي است كه در طول داراي فرم هاي مختلف مي باشند ميله هايي ساده و غير ساده، مخروطي، پيچي، واشرها و پولكها و بوشها و ساير اشكال ديگر را مي توان توليد نمود اين اشكال مي توانند توپر و يا توخالي باشند. افزار برنده اي كه استفاده مي گردند از جمله- مته ها- برقوها، قلاويزها با مقطع گرد هستند كه توسط دستگاه مرغك كار مي كنند و افزارهاي ديگر مشابه رنده كه انواع مختلف دارند توسط رنده گير سوپورت با حركت هاي عرضي و طولي از روي قطعه كار براده برداري مي نمايند قطعات قابل تراشكاري از مواد مختلف مثل- فولاد- چدن- برنز- برنج- مس و يا فلزات سبك- چوب پلاستيك و مواد مصنوعي مي باشند. قطعه كار كه به سه نظام دستگاه بيسته مي شود و حركت دوراني دارد توسط مرغك نيز مهار شده كه با بار عرضي و طولي و حركت دوراني توسط رنده براده برداري مي گردد.

براي اجراي عمليات و فرمهاي مختلف قطعات قابل تراشكاري كارهاي متفاوت صورت مي پذيرد كه براي هر كدام از رنده مخصوص استفاده مي گردد. اين اعمال عبارتند از طول تراش (داخل تراش و رو تراشي) كه هر كدام مي تواند اشكال استوانه اي- مخروطي- فرم يا پيچ تراش را در هر دو مورد ايجاد نمايند و نيز مي توان كف تراشي كرد كه با بار عرضي توليد مي گردد.

انواع ماشينهاي تراش :

متداول ترين ماشينهاي تراش همان ماشين تراش معمولي يا تراش طولي مرغك دار مي باشد كه از 1 تا 6 متر آن رايج است براي قطعات بزرگي كه بايستي كف تراشي شوند از ماشينهاي تراش مخصوص پيشاني تراش استفاده مي گردد و ماشينهاي تراش ديگري نيز متداول است كه ميز گردان آن جدا از بدنه قرار گرفته و با نام ماشينهاي كاروسل معروفند نمايش از چند نوع ماشين معرفي شده را در زير مي بينيد.

معرفي قطعاتي از ماشين تراش:

مرغك :

در روي ماشين تراش و در روي ريل آن وسيله اي قرار دارد كه به نام دستگاه مرغك ناميده مي شود، توسط اين دستگاه عمليات سوراخكاري- زدن مته مرغك- نگهداشتن انتهاي كار توسط مرغك- نگهداشتن قلاويز و تعدادي ديگر از عمليات انجام مي پذيرد.

اين دستگاه روي ريل ماشين سوار مي شود بازدن اهرم و يا شكل كردن پيچ زير آن مي تنان با فشار دست آنرا تغيير مكان داد و در جاي ديگر از روي ريل متوقف نموده و سپس با زدن اهرم و محكم كردن آن در محل ثابت نگهداشته مي شود. در قسمت انتهايي دستگاه مرغك چرخ دستي (فلكه) وجود دارد كه با چرخانيدن آن شفت مرغك از داخل به بيرون هدايت مي شود و يا به عقب كشيده مي شود داخل شفت سوراخي مخروطي دارد كه زاويه مخروط آن معادل با زواياي استاندارد شده مته ها و يا كلاهك ها مي باشد كه با زدن كلاهك بداخل سوراخ مخروطي كلاهك در آن محكم و كاملاً فيكس مي شود و براي درآوردن كلاهك بايستي شفت را آنقدر بداخل مرغك هدايت كرده كه در نتيجه انتهاي شفت به ضامني برخورد مي كند و كلاهك يا مته را آزاد مي سازد نكته ديگر اينكه مركز سوراخ مرغك هم ارتفاع مركز سه نظام دستگاه مي باشد كه در نتيجه براي سوراخكاري يا هر عمليات ديگر نياز به تنظيم ارتفاع ندارد.

از طرفي مي توان دستگاه مرغك را نسبت به حالت نرمال جابجايي عرضي نموده كه اين عمل براي انحراف از مركز دستگاه در سطح افق براي عملياتي كه بعداً توضيح داده مي شود لازم است.

لينت و درن :

اصولاً براي قطعات بلند و نازك در تراشكاري احتمال خميدگي در زمان بار تراش وجود دارد كه در نتيجه قطر قطعه كار در طول ناصحيح و غير دقيق خواهد شد بنابراين براي جلوگيري از اين خطا از وسيله بنام كمربند يا ليفت كه روي دستگاه سوپرت سوار مي شود و در زمان فشار بار از پشت و بالا بر قطعه كار فشار عكس ميآورد تا حالت نرمال ايجاد شود نوع ديگر آن كه بصورت ثابت روي ريل قرار مي گيرد و از سه طرف قطعه كار را لمس كرده و حالت نگهدارنده نرمال و تكيه گاهي را ايجاد مي نمايد.

درن : وسيله ايست كه براي تراش روي ميله هاي توخالي بلند استفاده مي شود كه يا بصورت ساده و يا متحرك لوله را نگه مي دارد.

گيره فشسنگي يا كلت : اين وسيله براي نگهداشتن تيغه ها و مته ها و يا درن مورد استفاده قرار مي گيرد و داراي سطح خارجي و مخروطي و شيار دار بصورت عكس هم قرار گرفته مي باشد كه در اثر فشار آوردن و محكم كردن، شيارها شيارهاي آن به بهم نزديك شده و قطعه خاص را محكم نگه مي دارد.

فوتر : اين وسيله عمل سه نظام دريل را انجام مي دهد يعني براي نگهداري استفاده مي شود ولي بجاي اينكه توسط آچار مخصوص سفت شود توسط دست پيچيده مي شود و فكهاي آن قطعه كار را مثل سه نظام محكم به خود نگه مي دارد

گيره قلبي : وسيله ايست كه در تراشيدن قطعات بين دو مرغك استفاده مي شود كه قطعه كار را داخل سوراخ آن قرار داده و توسط پيچي محكم مي بندند و شاخك سركج آن به صفحه نظام و يا پارچه هاي سه نظام درگير مي شود و باعث چرخانيدن قطعه كار در موقع گردش سه نظام مي گردد.

مرغك گردان و مرغك ثابت : براي تراشكاري قطعات بلند كه يكطرف كار در فكهاي سه نظام قرار مي گيرد. سرديگر آنرا كه ابتدا با سنبه نشان اثر گذاشته مته مرغك زده شده است توسط مرغك گردان يا مرغك ثابت كه روي دستگاه مرغك سوار مي شود بعنوان تكيه گاه نگه داشته ميشود. مرغك گردان بدليل گردان و يا متحرك بودن نوك تيز آن بداخل جاي مرغك روي قطعه كار فرو رفته و بدون اصطكاك همراه با كار مي چرخد. و مرغك ثابت نيز براي نگهداري انتهاي قطعه كار بكار مي رود و گاهي نيز قسمتي از سر آن بريده شده خواهد بود مطابق شكل كه مي تواند جهت استفاده در كف تراشي مورد بهره برداري قرار گيرد


فرم تراشي و آج زني :

يكي ديگر از كارهايي كه توسط ماشين تراش انجام مي پذيرد فرم تراشي است فرم يك دستيگره يا دسته سوهاني را درنظر بگيريد تراشيدن اين نوع قطعات نياز به مهارت تراشكار دارد.

نوع يك : تراشكار با استفاده از مهارت هاي بدست آورده توسط سوپرت طولي و عرضي بتدريج بار مي دهد و در نتيجه پس از كنترل توسط شابلون قطعه كار را مطابق اندازه توليد مي نمايد.

نوع دو : براي فرمهاي قست به قسمت روي كار رنده هاي ويژه اي توسط سند آماه مي گردد و با فشار بار شكل رنده را روي كار ايجاد مي نمايد كه درمجموع شكل مورد نظر بدست خواهد آمد.

نوع سه : به دستگاه رنده بند سوپرت در يك طرف رنده و در طرف موازي آن شاخكي بسته مي شود كه نوك شاخك با شابلون مماس خواهد شد كه هرگونه شاخص در روي شابلون حركت كند رنده نيز همانگونه كار را خواهد تراشيد كه البته مي تواند حماله بصورت دستي يا اتومات پيشروي نمايد و توسط دست با توجه به شكل شابلون بار مثبت و منفي عرضي داده شود تا در نتيجه شكل مورد نظر بدست آيد.

آج زني : معمولا براي گيرايي درسطح كار از آج زني استفاده مي شود وقتي تراشكاري قطع كاري به اتمام رسيد مطابق شكل قطعه كار را به ماشين بسته و از وسيله آج زني كه داراي دو قرقره با مدلهاي مختلف هستند استفاده مي شود و روي قطعه آج زده مي شود.

نكاتي كه بايستي رعايت كرد عبارت است از :

1- چرخ آج زني بايستي طوري انتخاب شود كه فرم نمونه را ارائه دهد. يعني فرم آج آن حاليت باشد كه نقشه مي خواهد

2- سرعت محيطي قطعه كار بايد برابر با سرعت برش تراشي باشد

3- ابتدا قرقره ها را توسط بار دادن بداخل كار فرو برده و پس از ايجاد نقش شروع به آج زني مي نمايد بهتر است از مايع كننده نيز استفاده شود.

4- نبايستي براده ها روي آج باقي بماند و بايستي سريعاً توسط برس سيمي تميز گردد

چهار نظام : مواقعي پيش مي ايد كه قطعات فرم استوانه اي ندارند و يا قطعاتي هستند از ريخته گري آورده شده اند، مثل ياطاقانها يا قطعاتي كه فرم محفظه اي و شكلي غير هندسي و غير استوانه اي دارند.

در اينطور مواقع تراشكاري قطعه توسط سه نظام بطور صحيح انجام نمي پذيرد و بناچار از وسيله اي ديگر بنام چهار نظام استفاده مي شود چند مهره كه در پشت صفحه سه نظام قرار دارد را شل كرده و صفح را كمي دروان داده تا سوراخهاي گشاد آن مقابل مهره ها قرار گيرد اكنون مي توان سه نظام را از دستگاه جدا كرده و سپس دستگاه چهارم نظام رابه ماشين بست. بدين صورت كه پس از سوار كردن چهارم نظام همان صفحه پشت را كمي جابجا كرده بطوريكه گشادي سوراخ ها از محور مهره ها دور شود اكنون پس از سفت كردن مهره ها مي توان اطمينان حاصل نمود كه چهار نظام در محل جديد محكم و مستقر شده است دستگاههاي چهار نظام در دو نوع هستند. مستقل و يا منظم –چهار نظام منظم وسيله ايست كه با چرخاندن آچار آن چهار فك مثل فكهاي سه نظام با هم باز و بسته مي شوند و بجاي سه پارچه فك از چهار فك تشكيل شده اند. اما در چهار نظام مستقل همانطور محكم و مستقر شده است دستگاههاي چهار نظام در دو نوع هستند. مستقل و يا منظم – چهار نظام منظم وسيله ايست كه با چرخانيدن آچار آن چهار فك مثل فكهاي سه نظام با هم بازو بسته مي شوند و بجاي سه پارچه فك از چهار فك تشكيل شده اند. اما در چهار نظام مستقل همانطور كه از نامش پيداست با چرخانيدن آچارگير فقط يك فك جابجا خواهد شد و براي هر فك پيچ همان فك را با آچار خواهند چرخانيد.

اين نوع چهار نظام داراي اين حسن است كه مي تواند قطعات غير منظم را در خود نگهدارد و هر نقطه دلخواه از سطح را در محور قرار دهد. تا بتوان نسبت به آن نقطه بعنوان مركز با هر قطر دايره اي تراشكاري نمود.

طريقه بستن و تراشيدن يك درپوش مربع در چهار نظام :

براي آنكه بتواند زبانه برجسته نسبت به بدنه چهار گوش در پوش مطابق شكل كاملاً در وسط قرار گيرد موقع تراشكاري بايد آنرا نسبت به خطوط وسط ميزان كرد.

پيشانيهايي كه بايد تراشكاري شود لازمست نسبت به قسمتي كه تراش نمي خواهد موازي باشد بنابراين نبايد هيچ قسمتي لنگي جنبي داشته باشد و بايد فواصل آن تا اطراف با هم مساوي باشند. براي تنظيم قطعه روي چهار نظام بهتر است از يك سوزن خطكش پايه دار استفاده شود بطوريكه وقتي قطعه كار بسته شد نوك يك سوزن خطكش پايه دار را به يك نقطه از دايره نزديك كرده و چهار نظام را با دست دوران مي دهيم و نسبت لنگي دايره را نسبت به نوك سوزن مقايسه ميكنيم و با جلو و عقب بردن تك تك فكها دايره مورد نظر را در پيرامون محوري دستگاه هدايت مي كنيم درلحظه اي كه اطمينان پيدا شود قعطه ودايره آن در مركز محور دستگاه قرار گرفته پس از محكم كردن فكها تراشكاري شروع خواهد شد.

معمولاً چهار نظام يا صفحه نظام را براي بستن كارهايي كه فرم غير هندسي و نامنظم دارند مورد استفاده قرار مي دهند با توجه به اينكه فكهاي مستقل چهار نظام مي تواند بصورت رو و يا وارو قرار گيرد مي توان براي قطعات بزرگتر نيز مورد استفاده قرار گيرد. براي توانايي بيشتر روي صفحه نظام و يا چهار نظام شيارهايي نيز ايجاد مي شود كه براي بستن قطعات مختلف قابل پيش بيني خواهد بود. علاوه بر كنترل توسط يك سوزن خط كش پايه دار گاهي اوقات بجاي سوزن از ساعت اندازه گيري نيز استفاده مي شود.