مقاله بررسی اتحاد اسلامي از ديدگاه روايات

دسته بندي : علوم انسانی » معارف اسلامی
مقاله بررسي اتحاد اسلامي از ديدگاه روايات در 18 صفحه ورد قابل ويرايش

چكيده

تأكيد اسلام بر لزوم به كار گرفتن انديشه روشنگري و آگاهي بخشي و بيان حقايق براي رسيدن به اتحاد و محبت و مهرورزي نسبت به انسان ها و توجه كرامت آنها بر كسي پوشيده نيست زيرا كه فلسفه خلقت و آفرينش اميد به لطف و رحمت الهي و كمال و سعادت است. قرآن براي دستيابي به سعادت است كه به اموري اشاره مي كند كه مي‌توان از آنها به عنوان عوامل بيروني و دروني اتحاد و انسجام ياد كرد. از آنجايي كه روش و هدف واحد به عنوان اصلي ترين مؤلفه هاي اتحاد و اتفاق مطرح مي باشد و امت و جامعه بي آن، تحقق وجود نمي يابد، قرآن مسئله پذيرش كامل دين اسلام را به عنوان مهمترين عامل اتحاد در انسجام برمي شمارد، قرآن از عدم پيوستگي دروني انسان‌ها به عنوان مانع مهم اتحاد نام مي برد و از مردمان مي خواهد تا با تزكيه نفس و پيروي اصول تقوي و تقويت هنجارهاي اجتماعي اتحاد را در جامعه گسترش دهند. تأكيد قرآن بر احسان، نيكوكاري و انفاق و ديگر رفتارهاي پسنديده و معروف به عنوان تأكيد بر عوامل اتحاد است در نهايت قرآن اعتصام چنگ زدن به ريسمان الهي،‌ نظارت و كنترل همگاني و توجه به نقاط مشترك را عامل مهمي براي رهايي از تفرقه و ايجاد اتحاد و انسجام برمي شمارد.

در اين تحقيق سعي شده به عوامل ديگري كه در ايجاد اتحاد و انسجام مسلمانان مؤثر است پرداخته و اهميت اتحاد جامعه مسلمانان و آثار اتحاد و همبستگي نيز مورد بررسي قرار گيرد.

مقدمه

دين اسلام منادي توحيد و انسجام و وحدت و يگانگي است زيرا پيامبر اسلام از بعثبت تا وفات همواره در آموزش ها و تعاليم خود و در عمل، در جهت نفي تفرقه و اختلاف و تحكيم پايه هاي وحدت و همبستگي و اخوت و همدلي ميان جامعه مسلمانان گام نهاده است. اتحاد و انسجام اسلامي در متن دين و محتواي تعاليم آسماني قرآن و مكتب اسلام و همچنين در اعتقادات عمومي مسلمانان، جايگاه محكم و استواري دارد و در حد فريضه،‌ الزام آور و ضروري است. خداوند در آيات متعددي مسلمانان را به وحدت و انسجام و همبستگي سفارش نموده و از اختلاف باز مي دارد: «و اعتصمو بحبل الله جميعاً و لاتفرقوا» همگي به رشته دين خدا چنگ زده و راه هاي متفرق نرويد.

بنابراين بزرگترين محور وحدت و انسجام، دستورات الهام بخش خداوند در قرآن كريم است كه به وسيله پيامبر اعظم (ص) به مسلمانان ابلاغ شده است. سرپيچي از دستورات خداوند شرك محسوب شده و مايه اختلاف و تفرقه مي شود و علت اصلي تفرقه ميان مسلمانان در عدم پيروي از دستورات الهام بخش الهي است. در عصر حاضر امام خميني (ره) وحدت كلمه را ضروري ترين نياز براي مسلمانان معرفي نموده است. سپس مقام معظم رهبري (مدظله العالي) با حساسيت ويژه اي در طول سال هاي ولايت و رهبري خويش، خط مشي ها و نقطه نظرات كليدي و راهبردي را جهت انسجام و وحدت مسلمانان بيان فرموده اند كه توانسته است به ميزان بسيار تعيين كننده اي مخاطرات و توطئه ها و دسيسه هاي شوم استكبار جهاني را به حداقل كاهش دهد با توجه به گستردگي موضوع، بررسي تمام ابعاد موضوع در يك مقاله نمي گنجد. اما در اين نوشته به دليل رعايت اصل اختصار و همچنين كاربردي بودن بحث شمه اي از ديدگاه اسلام (قرآن، نهج البلاغه، نهج الفصاحه و غررالحكم) در ارتباط با اتحاد و انسجام اسلامي بررسي مي شود.


اهداف تحقيق:

هدف كلي:

شناخت ديدگاه اسلام درباره اتحاد و انسجام اسلامي

اهداف فرعي:

- تعريف اتحاد و وحدت

- دستيابي به تفاوت بين وحدت و اختلاف

- شناخت اركان اتحاد و همبستگي از ديدگاه اسلام

- تعيين آثار اتحاد و شناخت علل شكست اتحاد و ايجاد تفرقه ميان مسلمانان

روش تحقيق:

مقاله تهيه شده به روش توصيفي و بر مبناي تحقيق كتابخانه اي تنظيم شده است. تحقيق كتابخانه اي از آن جهت داراي اعتبار مي باشد كه مي توان با اتكاء به يافته هاي قبلي ديگران مطالب نو، آموزنده و بديع ارائه داد. بنابراين با مراجعه به قرآن، نهج البلاغه، نهج الفصاحه و غررالحكم و كتاب هاي مرتبط ديگر سعي در جمع آوري اطلاعات و سازماندهي آنها در نيل به اهداف مورد نظر شده است.


تعريف اتحاد و وحدت

اتحاد: يعني يكي شدن، يگانگي، يكرنگي و اتفاق آراء، پيوستگي چند نفر يا چند گروه يا چند دولت در امري به وسيله قراردادي كه منعقد مي سازد. (معين،1371، ص134، جلد1)

وحدت: يكي بودن، يگانه بودن، اشتراك همه افراد يك ملت در آمال و مقاصد، چنانچه به منزله مجموعه واحدي به شمار آيند (معين،1371،فص4988، جلد4) اتحاد و وحدت هم خانواده هستند و هر دو يك معني و مفهوم دارند لذا در اين نوشتار گاهي كلمه (وحدت) و گاهي هم كلمه (اتحاد) را به كار مي بريم كه نويسنده هر دو را به يك منظور به كار برده است.

يعقوب اردني(1939) مي گويد: وحدت پاداش الهي در مقابل تسليم بودن مؤمنان در برابر خداست و قوت و ضعف وحدت بستگي به ميزان اين تسليم بودن دارد و اگر متوقف گردد، وحدت از هم پاشيده مي شود و پيوستگي آن خود به خود از بين خواهد رفت. اتحاد و انسجام اسلامي عنصري از عناصر اساسي زندگي و يكي از لوازم فطرت انساني است، زيرا اتحاد كينه ها را مي زدايد و يكدلي و يكرنگي را به همراه دارد.

وحدت و اختلاف:

در آيات و روايات متعددي اين دو مفهوم با هم ذكر شده است، علت آن است كه اگر اختلاف نباشد، نياز به سفارش به وحدت نيست، بنابراين سفارش به اتحاد و پرهيز از اختلاف و تفرقه در صدر برنامه هاي دين اسلام قرار گرفته است. از جمله آياتي كه مسلمانان را به وحدت و پرهيز از اختلاف دعوت نموده است، اين آيه است؛ «ولا تكونوا كالذين تفرقوا و اختلفوا» مانند كساني كه به تفرقه گراييدند و با هم اختلاف كردند نباشيد.

پيامبر اعظم (ص) به گونه اي زيبا به اين دو مفهوم اشاره نموده است؛ الجماعه رحمه و الفرقه عذاب، جماعت رحمت است و تفرقه عذاب(2) يعني وحدت و انسجام رحمت پروردگار و آمرزش او را سبب مي شود و اختلاف و تفرقه عذاب الهي را به دنبال خواهد داشت.

امام علي (ع) فرموده اند: سبب الفرقه الاختلاف، اختلاف سبب پراكندگي است.

اركان اتحاد و همبستگي اسلامي

در يك نگاه كلي مي توان اركان اصلي اتحاد و انسجام مسلمانان را به شرح زير توصيف كرد:

ربوبيت تعظيم نكنيم.

پس اگر آنها از حق روي گرداندند بگوئيد شما گواه باشيد كه ما تسليم فرمان خداونديم. امام علي (ع) با بياني زيبا و هم جهت با آيه فوق فرمود: بديهي است كه پروردگار ما يكي است و پيغمبر ما يكي و دعوت ما در اسلام هم يكي است. اغراق آميز نيست كه بگوييم علت اصلي تفرقه ميان جوامع مسلمانان در همه زمان ها و مكان ها روي گردانيدن از دستورات الهام الهي و دشمني با آل رسول (ص) بوده است.

اما اگر منظور از وحدت را همان وحدت معقول بدانيم، رمز اين وحدت پيروي از متن كلي دين اسلام ست پس علل تفرقه ميان امت مسلمان چيست؟

از ديدگاه قرآن اعتقادات مبتني بر شرك، كفر و نفاق و به دنبال آن عبوديت غيرخدا و... .

نيز پذيرش ولايت شيطان، استكبار و طاغوت و تسليم شدن به آنها و دوستي و همكاري و همراهي با آنهاست (موثقي، 1375،ص52). پس علل اصلي ايجاد تفرقه و از هم گسيختگي ميان مسلمانان عبارتند از:

1- روي گردانيدن از دين، مذهب و عدم پيروي از تعاليم الهام بخش.

2- گرايش به دنيا و مظاهر آن مدپرستي، دنيا پرستي و...

3- عيب جويي از يكديگر

4- كينه توزي

5- خودخواهي و تكبر

6- فتنه

7- و...

عوامل وحدت آفرين ديگر

علاوه بر اركان اتحاد و انسجام اسلامي مي توان عوامل زير را جهت آفرينش وحدت و انسجام ميان مسلمانان نام برد:

1- اعتقاد به معاد، امامت

2- پيامبران و پيشوايان دين

3- عباداتي مانند حج، نماز جماعت، نماز جمعه

4- روز قدس

5- انجام كارهاي نيك و پرهيز از كارهاي نادرست

6- مساجد و شركت در آنها

7- امامزاده ها و اماكن متبركه

8- احترام به همديگر

9- همكاري و همياري يكديگر

10- مراسم محرم