تحقیق بررسی اوقات فراغت جوانان در ايران و امكانات موجود

دسته بندي : علوم انسانی » روانشناسی و علوم تربیتی
تحقيق بررسي اوقات فراغت جوانان در ايران و امكانات موجود در 75 صفحه ورد قابل ويرايش

فهرست

عنوان

صفحه

فصل اول.................................................................................................................................................

مقدمه......................................................................................................................................................

بيان مسئله ...........................................................................................................................................

اهداف تحقيق........................................................................................................................................

هدف كلي .............................................................................................................................................

هدف خاص............................................................................................................................................

اهميت و ضرورت تحقيق...................................................................................................................

فرض ها يا سؤالهاي ويژه تحقيق.....................................................................................................

تعريف عمليات واژه ها يا اصطلاحات.............................................................................................

فصل دوم................................................................................................................................................

مقدمه......................................................................................................................................................

بخش اول: ادبيات تحقيق...................................................................................................................

اوقات فراعت از ديدگاه دانشمندان.................................................................................................

تحولات تاريخي مربوط به نحوه گذران اوقات فراغت در ايران................................................

اوقات فراغت بعد از اسلام.................................................................................................................

اوقات فراغت از ديدگاه اسلام...........................................................................................................

خصايص و ويژگيهاي فراغت..............................................................................................................

اوقات و فراغت و بهداشت رواني......................................................................................................

فراغت و خلاقيت.................................................................................................................................

فراغت و توسعه مهارتهاي شناختي.................................................................................................

اوقات فراغت و تقويت مهارتهاي حسي- حركتي و فعاليتهاي ورزشي..................................

جهت نگرش..........................................................................................................................................

اوقات فراغت و اصلاح رفتار و تعالي شخصيت............................................................................

اوقات فراغت و آسيب پذيريهاي اجتماعي ..................................................................................

بخش دوم: پيشينه تحقيق................................................................................................................

فرضيه هاي عنوان شده در اين تحقيق ....................................................................................................

فصل سوم...............................................................................................................................................

مقدمه .....................................................................................................................................................

جامعه آماري..........................................................................................................................................

چگونگي گزينش نمونه ها.................................................................................................................

ابزار گردآوري اطلاعات.......................................................................................................................

چگونگي اجرا.........................................................................................................................................

روش تحقيق..........................................................................................................................................

آزمونهاي آماري.....................................................................................................................................

فصل چهارم............................................................................................................................................

يافته ها و تجزيه و تحليل آن...........................................................................................................

نتايج آزمودنهاي مجذورخي X2......................................................................................................

بحث و نتيجه گيري ...........................................................................................................................

فصل پنجم ............................................................................................................................................

خلاصه تحقيق......................................................................................................................................

فرض ها و سئوالات تحقيق...............................................................................................................

محدوديتهاي تحقيق............................................................................................................................

محدوديتهاي دراختيار محقق............................................................................................................

محدوديتهاي خارج از اختيار محقق................................................................................................

پيشنهاد ها.............................................................................................................................................

فهرست منابع........................................................................................................................................

پيوستها ..................................................................................................................................................





مقدمه:

يكي از مسائلي كه پيوسته مورد نظر صاحب نظران علوم تربيتي و دست اندركاران تعليم و تربيت قرار گرفته مسئله اوقات فراغت است. تخصص در گستره حيات بيانگر مطلب است كه در زندگي پر از فراز و نشيب انسان لحظه ها و اوقاتي وجود دارد كه از اهميت و حساسيت فوق العاده اي برخوردار است. اوقاتي كه بستر مطلوبي است براي جريان نيكوي رشد شخصيت و اعتلاي وجود و يا زمينه همواري است براي بروز اختلاف رفتاري، انحراف اخلاقي و بزهكاري اجتماعي، بدون ترديد زماني كه از اوقات فراغت بحث به ميان مي آيد، سخن از ارزشمندي اين اوقات است هنگامه بسيار حساس و پرمعنا، اوراقي سرنوشت ساز در كتاب زندگي كه نيازمند اراده هاي استوار و انديشه هاي خلاق است.[1]

شعار ( وقت طلاست) و (شيطان براي دستهاي بيكار كاربد مي يابد) همواره در اغلب جوامع مطرح بوده و تفكر و تدبير درباره اوقات فراغت و توجه به نحوه گذراندن اين اوقات در كشورهاي صنعتي بيش از ديگر كشورها رواج يافته است. حتي اغلب جامعه شناسان و اقتصاد دانان ( دماز، اندرسون، اوژه) بر اين باورند كه تحول جوامع انساني به سوي تمدن فراغت در حركت است.[2]

اوقات فراغت جوانان به مشابه شمشيري دولبه است اگر از آن به طور اصولي استفاده شود نه تنها راهگشا است بلكه زندگاني با برنامه، منسجم و هدفدار پيش روي انسان قرار ميدهد. اگر خدا ناكرده اين اوقات گرانبها و سالم و با برنامه هاي مقبول سپري نشود، زمينه هاي گرايش به فساد و تباهي و انحطاط جوانان را فراهم مي آورد. فساد تباهي تنها مفهومي از ناهنجاري اجتماعي نيست، بلكه مصدتعي از به هدر دادن منابع و انرژي انساني و مالي و مادي است. جواني كه در ابتداي جواني به بيراهه مي رود. نه تنها جواني و انرژي جسمي و روحي خود را به هدر مي دهد و خود را به هلاكت ، بدبختي، و فقر و ممكن است مي اندازد، بلكه از ابعاد نيز در تخريب منابع اجتماعي نقش دارد، كه يكي از آنها را مي توان ايفاي نقش مخرب به مثابه الگويي قابل تقليد براي عمده ديگري از جوانان دانست. البته اين بعد از كاركرد افراد ناهنجار، بحراني ترين و مصيبت سازترين نقش او در اجتماع است.[3]

لذا مي توان نحوه گذراند اوقات را جزو ريشه هاي فقر و استمرار آن يا تعالي افراد تلقي كرد. واقعيت امر در فرهنگ ما نيز چنين است، مردم ما با افرادي كه وقت خود را تقسيم كرده اند و مدام به كاري و فعاليتي مشغول هستند را بيشتر قبول دارند تا افرادي را كه لحظاتي از عمر خود را به سستي، كاهلي و بيكاري مي گذرانند لذا بين اوقات فراغت و رشد اجتماعي و فردي ارتباط مستقيم وجود دارد و هر چقدر اوقات فراغت آدمي اصولي، منطقي و با برنامه باشد، مي توان اميدوار بود كه رشد اجتماعي، خلاقيت و ابتكار فردي او بالاتر خواهد بود و هر چقدر اوقات فراغت آدمي به بطالت بگذرد مي توان مشاهده كرد كه ارزش و اعتبار اجتماعي او كاسته مي شود.

اوقات فراغت پديده اي است كه براي هر فردي لازم و ضروري است. اگر انسانها تمام وقت خود را به كار طاقت فرسا اشتغال داشته باشند، بايد يقين داشت كه از قدرت تفكر، خلاقيت و نوآوري آنها به تدريج كاسته خواهد شد و به موجوداتي همچون پيچ و مهره تبديل خواهد شد. ولي اگر در بين كار فراغتي باشد كه انسان بتواند مقايسه اي بين خود و كارش و با نقش كه دارد و ارزش خود واندش وظيفه اي را كه ايفا مي كند، بپردازد خود را در مسيري قرار مي دهد كه لياقتش را دارد و زندگي اش هدفدار و با برنامه شود و موقعيت را در آغوش مي كشد.

دكتر كارل مي گويد: خواستهاي وحشيانه شهوات ممكن است جلب نوعي اهميت نمايد ولي هيچ چيز غير منطقي تر از آن زندگي نيست. اگر زندگي منحصر به رقصيدن و به دور شهر با اتومبيل چرخيدن و سينما رفتن و رايوشنيدن باشد چه فايده اي دارد. تفريح بدون آنكه متضمن نفعي باشد فرصتهايي را كه كارگران بر اثر تكامل ماشينها و خسن تهيه محصول به دست آورده اند بحث بر باد مي دهند. زحمات مصروفه، حداقل چهار ساعت در روز به طول زندگي افزوده است يعني اوقات گرانبهايي كه اگر كسي آنرا علاقه مند مصرف كند مي تواند تعليم بگيرد، جسم و جانش را نيرومند كند، آسيب شخصيت نمايد و وظيفه انسانيت خود را انجام دهد.[4]

در موقع تفريح و سرگرمي زندگي زنگ ذوق و ابتكار به خود مي گيرد و لطف و فضاي مخصوصي پيدا مي كند، روح سبكبال و پر نشاطي مي شود، عواطف و احساسات شكوفا مي گردد و آدمي در خود احساس آزادگي مي كند در اين مورد حضرت علي (ع) مي فرمايد، فرح و شادماني باعث بهجت و انبساط روح و مايه و جد و نشاط است وهمچنين فرموده اند: هر يك از اعضاي بدن به استراحت نياز دارد.[5]

مطالب قابل توجه ديگر اين است كه وضعيت اجتماعي بر روي ايام فراغت جوانان تأثير گذاشته و خود نيز از آن متأثر است. در اين راستا با توجه به رقمي متجاوز از 20 ميليون نوجوان و جوان در كشور ما كه اكثريت قريب به اتفاق آنها طيف دانشجويي كشور ما را تشكيل مي دهند، تدبير و سياستگذاري اوقات فراغت آنها با عنايت به اهداف تربيتي، اجتماعي ضرورت پيدا مي كند كه در اين باره بخش مهمي از اين مسئوليت خطير به عهده سازمانهايي آموزش پرورش و بخش ديگر آن به عهده سازمانهايي نظير سازمان تربيت بدني، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان، صدا و سيما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان تبليغات اسلامي و غيره مي باشد.[6]

همانطوريكه كاروتوليد نيازمند برنامه عملي و تخصصي است و زير بنايي هر برنامه عملي تحقيقات انجام شده و اطلاعات قبلي است براي برنامه ريزي ( اوقات فراغت نيز بايد تحقيقات لازم انجام پذير- جمع آوري نظريات و استفاده كردن از تجربيات ديگران و لذا تحقيق حاضر سعي دارد ضمن آگاهي از نظرات و نگرش دانش آموزان در مورد گذراندن اوقات فراغت آنان، موانع و مشكلاتي را كه در اين زمينه وجود دارد مشخص نمايد و راه حلها و پيشنهادات لازم را در نظر گرفتن امكانات ارائه دهد تا با استفاده از نتايج اين تحقيق به توان دربهبود برنامه ريزي جهت اوقات فراغت دانش آموزان چاره انديشيد و در نهايت به اين نتيجه برسيم كه در بحث از اوقات فراغت پر كردن صرف آن مد نظر اينست، بلكه غني كردن آن امر بسيار مهمي است. با توجه به اينكه تحقيقات روان شناسي نقش موثر نحوه گذراندن اوقات فراغت را در رشد شخصيت نشان داده اند.

بيان مسئله :

دوره نوجواني يكي از مراحل حساس و پر اهميت رشد جسمي و شخصيتي افراد به حساب مي آيد. نوجوان امروز اوقات فراغت فراواني دارند، وسايل سرگرمي بيشتري مي تواند، داشته باشند. ليكن به ارزشهاي اجتماعي و اخلاقي آنها نمي توان اطمينان كرد چنانكه توجه دقيق به فعاليتهاي تفريحي در عصر حاضر و تقريباً در تمام كشور هاي جهان به خصوص كشورهاي به اصطلاح پيشرفته اين حقيقت تلخ را ثابت مي كند كه بعضي از اين فعاليتها بسيار نامعقول و مضرند و شركت نوجوانان در آنها به زندگي سالم ايشان لطمه مي زند.[7]

بنابراين با در نظر گرفتن حساسيت، اهميت و نقش حياتي اوقات فراغت ضروري است با تهيه و تنظيم برنامه هاي آموزشي از طريق همكاري مشترك اولياء و مربيان و اتخاذ روشهاي مناسب ضمن جلب توجه دانش آموزان و ايجاد نگرش مثبت در آنها نسبت به ارزش و اثرات مثبت اوقات فراغت و برانگيختن رغبت و انگيزه در حسن بهره وري و بارور سازي اين فرصتها در زمنيه پيشگيري از هر گونه آسيب پذيرها در ايام فراغت تدابير لازم را پيش بيني كرد. براين اساس، اين تحقيق در پي آن است كه رابطه شناخت علمي و دقيق بين نحوه گذراندن اوقات فراغت و انحرافات اجتماعي دختران سنين 20 - 15 سال منطقه 5 تهران مي باشد.

اهداف تحقيق:

هدف كلي :

هدف كلي از تحقيق، يافتن راه حل ها و راهكارهاي مناسب و صحيح براي بهسازي نحوه گذارندن اوقات فراغت نوجوانان و دانش آموزان و دانشجويان و يافتن راههاي درست و مشخص براي ايجاد و يا بازسازي لازم جهت استفاده مطلوب همه نوجوانان و جوانان فراغت خود با تأكيد بر نكات تربيتي و شناخت هر چه بهتر آن مي باشد.

هدف خاص:

1- پي بردن به چگونگي تأثير و امكانات موجود در جامعه و مدارس و دانشگاهها بر نحوه گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان

2- آشنايي با نوع فعاليتهاي دانش آموزان و دانشجويان در اوقات فراغت

3- كشف ذوق و علاقه و ميزان توانائيهاي دانش آموزان و دانشجويان در زمينه هاي مختلف گذران اوقات فراغت

4- شناسايي امكانات موجود و دست يافتن به راههايي جهت استفاده از امكانات موجود و دست يافتن به نتيجه مناسب و در نتيجه برنامه ريزي و تجهيز براي ارتقاء كيفي و بهره مندي از وسايل و لوازم موجود

چگونگي اجرا:

جهت اجراي پرسشنامه كه حاوي 22 سوال است، ابتدا توضيحات لازم درباره چگونگي پر كردن پرسشنامه داده و به دانش آموزان گفته شد كه اين پرسشنامه به منظور انجام يك تحقيق مي باشد و اطلاعات بدست آمده و نتايج در مورد كل گروه به صورت گروهي مورد استفاده خواهد شد و هيچگونه برداشت فردي و مجزاء در آنها به عمل نخواهد آمد.

روش تحقيق:

نوع پژوهش زمينه يابي است، در پژوهش زمينه يابي توجه محقق بيشتر به آن نكات و عوامل مهم و يا با معني است كه به صورتي در شناخت گذشته يا ميزان تغييرات يك مورد خاص موثر است به عبارت ديگر، در اين نوع پژوهش شناسايي و درك جامعي از يك دور كامل يا قسمتي مهم از زندگي يك واحد، هدف است و اين واحد مورد مطالعه ممكن است يك فرد، يك فاميل، يك گروه، يك مؤسسه اجتماعي، يا يك جامعه باشد. اين پژوهش به طور عميقي كنش و واكنشهاي ميان عوامل بوجود آورنده تغيير بار شد و گسترش در يك دوره به خصوص به مطالعات مدارس مي پردازند.

مددكاران اجتماعي و مشاوران مدارس اغلب درگير اين نوع مطالعات و بايد در تمام مراحل فعاليت خود اين نكته را به خاطر داشته باشند كه در اين موارد خرد مورد مطالعه نماينده گروه نيست و نمي توان از او يك نتيجه گروهي گرفت، بلكه در اين مطالعات بايد فرد را به عنوان يك شخصيت بي همتا مورد مطالعه قرار داد و هرگز نتايج حاصل از وي مطالعه يك واحد را به عموم تعميم نداد.

معمولاً مطالعات و بررسيهاي مددكاران اجتماعي و مشاوران مدارس در جهت پروژه هاي تحقيقي نيست بلكه، مطالعات آنان بيشتر در جهت يافتن راه حلهاي مناسبي براي مشكلات مراجعان است البته مي توان تعدادي از اين موارد كه كم و بيش مشابه اند، به عنوان طرح تحقيقي انتخاب كرد و از طريق مقابله و مقايسه انواع مختلف، به شناخت و درك بهتر و بيشتر از رفتار بشر نائل گشت.

آزمودنيهاي آماري:

جهت تجزيه و تحليل داده ها از محاسبات توصيفي و استنباطي استفاده مي شود. در بخش توصيفي: ميانه، ميانگين و مدينها، واريانس

بخش استنباطي: از مجذور كا يا X2 استفاده مي شود.

آزمون مجذور في فقط در مورد داده هاي گسسته يا ناپيوسته يعني داده هاي شمرده شده و نه مقادير اندازه گيري شده بكار مي رود. آزمون مجذور في آزمون نبودن وابستگي است. اين معنا يك متغيير از متغيير ديگر ثانيه نمي پذيرد و يا رابطه اي بين آن وجود ندارد.

آزمون X2 آزمودني براي اندازه گيري درجه ارتباط نيست. اين آزمون صرفاً براي برآورد احتمال كه آيا عاملي غير از عامل تصادفي اخطاي اندازه گيري رابطه ظاهري را ايجاد كرده است تا نه به كار مي رود و از آنجا كه براساس فرضيه صفر گفته مي شود در رابطه اي بين دو متغيير وجود ندارد متغيير مستقل از يكديگر بنابراين آزمون مذكور احتمال را اريابي مي كند كه رابطه مشاهده شده ناشي از عامل تصادف است.

پيشنهادها:

از تحقيق حاضر مي توان چنين نتيجه گرفت كه وضعيت گذراندن اوقات فراغت و انحرافات اجتماعي دانش آموزان آنگونه كه بايد رضايت بخش نبوده است. لذا براي بهره گيري هرچه بهتر دانش آموزان از اوقات فراغت بايستي تحولاتي اساسي درسه ركن (جامعه- خانواده- مدرسه) به وجود آورد. بدون شك پرداختن به هر يك از اين اركان و نقاط ضعف وقوت آنها مي توان اوقات فراغت بهتري براي دانش آموزان به وجود آورد.

همانطور كه ذكر شد سه ركن ( جامعه- خانواده- مدرسه) را بايد مدنظر قرار دارد ابتدا از خانواده شروع مي كنيم زيرا به عنوان پايه و مركز نقل فعاليتهاي دانش آموز انجام وظيفه مي كند. در اين زمينه بايد با ارتقاء سطح آگاهي والدين در زمينه نيازهاي رواني- عاطفي فرزندان خود و مدر جستن از امكانات مالي خانواده ها جهت فراهم آوردن شرايط مناسب براي بهره گيري مطلوبتر دانش آموزان از اوقات فراغت بتوان بستري خوب را در اين زمينه به وجود آورد.

دومين ركن اساسي مدرسه مي باشد كه در اين زمينه بايد با ايجاد گروههايي مركب از مربيان علاقمند و نمايندگان دانش آموزان جهت شناخت علايق محصلين و ذوق و سليقة آنها و برنامه ريزي جهت يافتن زمينه هايي كه بتوان از طريق آنها به شكوفايي اين علايق كمك نمود. اين كار مي تواند از طريق بررسي پيشنهاداتي كه توسط خود دانش آموزان به گروههاي مذكور ارائه مي شود صورت گيرد. تخصيث بودجه اي از سوي وزارت آموزش و پرورش جهت ايجاد مراكزي كه بتوان از آنها براي پركردن فراغت دانش آموزان بهره جست مانند كتابخانه ها، كلاسهاي تقويتي و اختصاص دادن بخشي از ساعات مدرسه به فعاليتهاي فوق برنامه و گنجانيدن آن در برنامه كلاسي دانش آموزان و دانشويان و توسعه امكانات ورزشي مدارس، ايجاد ارتباط تنگاتنگ ميان خانه و مدرسه از طريق انجمن اولياء و مربيان، ايجاد ستادهايي مركب از نمايندگان نهادها و سازمانهايي كه به نحوي از انحاء در زمينة گذرانن اوقات فراغت دانش آموزان و دانشجويان فعاليت مي كنند جهت هماهنگ نمودن اقداماتي كه از جانب آنها صورت مي گيرد و گسترش امكانات ورزشي و تفريحي سالم در سطح شهر مانند سالنهاي ورزشي، پارك، توسعه كارگاههاي توليدي مثل قالي بافي، نقاشي، سفال سازي، گل سازي، خطاطي مدرن و ....