مقاله بررسی جامع كودكان خياباني

دسته بندي : علوم انسانی » علوم اجتماعی
مقاله بررسي جامع كودكان خياباني در 50 صفحه ورد قابل ويرايش

فهرست مطالب

عنوان ................................................................................................................... صفحه

فصل اول

مقدمه .................................................................................................................... 2

فرضيه................................................................................................................... 4

فصل دوم

بچه هاي خياباني كيستند ...................................................................................... 6

عوامل موثر بروز پديده بچه هاي خياباني ........................................................... 10

پديده كودكان خياباني و عوامل موثر در آن......................................................... 15

مددرساني.............................................................................................................. 17

فصل سوم

7/5 ميليون كودك در جهان بردگي مي كنند......................................................... 22

سوء استفاده از كودكان خياباني .......................................................................... 25

نگاهي به وضعيت كودكان خياباني بر طبق آمار خانه سبز ................................. 28

فصل چهارم



فصل پنجم

آقازاده ها بخوانند : كودكان خياباني جمعه ها به مدرسه مي روند .................... 38

اهداف و آرزوها ................................................................................................... 44

فرداي روشن ....................................................................................................... 46

فصل ششم

منابع ..................................................................................................................... 50




مقدمه

انتشار آمار 200 هزار نفري كودكان خياباني واكنش هاي متفاوتي را در پي داشته است. رئيس سازمان بهزيستي كشور آمار واقعي را يك دهم اين عده مي داند و آن را نيز با عناوين متفاوتي تفكيك مي كند. در هر حال واقعيت تلخي كه همچون بمب ساعتي زير پاي اجتماع ما قرار دارد ، قربانياني با نام «كودكان خياباني» هستند كه در تمام شهرهاي كشور شب و روز به چشم مي‌خورند.

پديده كودكان خياباني كه طي سالهاي اخير به شدت آماري رو به رشد داشته بنابر دلالي كه تشديد شده همچنان ادامه دارد و باتوجه به اينكه 50 درصد جمعيت كشور سني كمتر از بيست سال دارند به تهديدي جدي تبديل خواهد شد. براساس تعريف صندوق كودكان سازمان ملل متحد ( يونيسف) كودكان خياباني كساني هستند كه عمده وقت خودرا بدون سرپرست بزرگسال در خيابانها مي‌گذرانند. تحقيقات كارشناسان نشان داده است كه آغاز ولگردي در ميان كودكان از سن 10 تا 13 سال بيشتر است و در آستانه بلوغ كه تغييرات جسمي و روحي به وجود مي آيد اين ناهنجاري شدت مي يابد.

محققان معتقدند كه وضعيت اقتصادي خانواده ، تأثير به سزايي بر ولگردي دارد و غالب كودكان به علت فقدان معيشت كافي و وضع نامساعد خانوادگي به تكديگري و ولگردي مي‌پردازد. وضع نامطلوب خانوادگي مرگ زود رس پدر و مادر ، چند زنه بودن پدر، تعدد فرزندان و فقدان محبت از جمله عوامل در افزايش كودكان خياباني است.

براساس بررسي هاي پزشكي قانوني غالب كودكان ولگرد و خياباني مورد تجاوز جنسي قرار گرفته اند و به ناچار تن به هر كاري داده اند.

در مشهد طي يك سال تعداد كودكان از 185 مورد به بيش از 400 نفر افزايش يافته و به مسئله اي بسيار حساس تبديل شده است.

در اراك پديدة كودكان خياباني نيز رشد روز افزون داشته و آمار كودكان خياباني اين بحث را به سطوح مسئولان و افكار عمومي كشانده است. مسئول دفتر آسيب هاي اجتماعي بهزيستي گلستان مي گويد در طرح سال 1379 ، 69 كودك و در طرح سال 80 ، 516 كودك خياباني را درمركز استان پذيرش داديم ولي تعداد واقعي آنان بيش از اين رقم است در عين حال مراكز نگه داري آنان موفقيت چنداني ندارد، در هر حال كودكان خياباني كه امروز قرباني ضعف سيستم اجتماعي هستند ، فردا بزهكاراني خواهند شد كه از جامعه انتقام مي گيرند روند اجباري زندگي آنان ، آن ها را به سرنوشت تاسف باري مي رساند آنان كه به دليل بي سرپرستي بد سرپرستي و تك سرپرستي به كار اجباري رو آورده اند معمولا با مشاغل(روزنامه فروشي، گل فروشي و ..) شروع مي كنند و به مشاغل سياه ( فروش مواد مخدر ،توزيع نوار و مشروب) مي‌رسند تعداد كودكان خياباني و كودكان كار در اغلب شهرهاي كشور و به خصوص شهرهاي بزرگ غالباً با كودكان فراري نيز افزايش مي يابد. كودكاني كه به علت رفتارهاي تربيتي نامناسب، خشونت خانوادگي، فقر، اعتياد، جدايي والدين، فريب خوردگي كانون خانواده را ترك مي كنند و غالباً در اثر زرق و برق هاي شهرهاي بزرگ به آن جا پناه مي برند اين كودكان در برخي موارد جذب باندهايي مي شوند و در پايان هر روز بخشي از درآمد كار، تكدي گري و … را به ناچار به آن ها مي دهند تا بتوانندبه كار خود ادامه دهند. اگر اين روند با يك برنامه ريزي منسجم و هماهنگ بين دستگاهها مرتبط متوقف نشود و يا كاهش نيايد، خطراتي جدي به زودي جامعه را تهديد خواهد كرد برنامه اي كه موجب جلوگيري از سوء استفاده از كودكان خياباني ، تامين مكاني براي خواب شب. تهيه غذا و آموزش آنان براي تبديل شدن به كارگر ماهر شود.

فرضيه:

فقر، طلاق، بي سرپرستي و بد سرپرستي در خياباني شدن کودکان موثرند.

بچه هاي خياباني كيستند؟

مطالعه به عمل آمده در خيابان هاي تهران نشان مي دهد كه كودكان خياباني از سنين خيلي پايين در پارك ها و چهار راه هاي شلوغ پر رفت و آمد ديده مي شوند. اكثر اين كودكان همراه با خانواده هايشان از نقاط ديگر ايران و همچنين كشورهاي همسايه مانند افغانستان و پاكستان به تهران مهاجرت كرده اند. اين خانواده هاي مهاجر يا در ساختمان مخروبه سكني مي گزينند و يا حداكثر مي تواند در بدو ورود به تهران يك اتاق براي اقامت همه افراد خانواده كه معمولا تعدادشان بيش از 6 تا 8 نفر است اجاره كنند. اكثر والدين اين كودكان بيسواد بوده و پايكارند و يا فاقد مهارت هاي حرفه اي و در نتيجه به كارهايي مشغول مي شوند كه در آمد بسيار ناچيزي دارند. به اين ترتيب كودكان هم مجبور مي شوند براي كمك به اقتصاد خانواده تحصيلات رسمي را رها كرده و به مشاغلي خياباني مانند دستفروشي و گدايي متوسل شوند زيرا آن ها هم فاقد مهارت ملي حرفه اي هستند.

مسائل ديگري مانند از هم پاشيدن خانواده و مرگ يا معلوليت والدين نيز كودكان را به خيابان مي كشد. كودكاني كه از هر دو جسنيت مي توان ديد كه در خيابان ها كار مي كنند و برخي از آنها بيش از 5 سال ندارند. اين كودكان با خطرات گوناگون و گاه ناشناخته اي مواجهند. از تصادف با اتومبيل و استنشاق دودهاي مسموم كننده گرفته تا خشم وغضب رانندگان و مسافران شهري و همچنين دستگير شدن توسط ماموران به جرم پرسه زدن در خيابان ها و سد معبر، اين بچه ها همچنين در معرض خطر تبهكاران بزرگسال و سازمان يافته اي هستند كه از آنان بر اجيري دزدي و فروش مواد مخدر استفاده مي كنند و يا براي رسيدن به هدفهاي پليدشان آنان را مورد سوء استفاده بدني وجنسي قرار مي دهند اين كودكان به علت محروميت از غذاي مناسب دچار سوء تغذيه بوده و در نتيجه محروم بودن از امكانات پزشكي و آموزش هاي بهداشتي از بيماري هاي پوستي و گوارشي رنج مي برند و به طور كلي سالم نيستند اين كودكان هر روز با سوء استفاده هاي رواني فراوان به شكل حملات شفاهي ( فحاشي) ، بزرگتر ها ، والدين و همقطاران خود رو به رويند.

كودكاني كه از خانه فرار كرده اند ، گروهي ديگر از اين كودكان هستند آنان به دليل سوءاستفاده هاي بدني و رواني پدر و يا ناپدري و نامادري از خانه فرار كرده اند و فرار آنان پيامد طلاق ، مرگ ، ترك خانواده ويا ازدواج مجدد يكي از والدين است.اين كودكان با خانواده هاي خود ارتباطي ندارند در نتيجه خانه اي هم ندارند كه پس از كار به آن پناه برند و اغلب در مساجد ، اتوبوس هاي پارك شده و حتي كانال هاي تهويه دارها و قنادي ها مي خوابند.اين دسته از كودكان براي تبهكاري بزرگسال لقمه هاي آماده اي هستند و خيلي زود به وسيله اين حرفه اي ها با دنياي تبهكاران آشنا مي شوند. كودكاني كه به دست اين تبهكاران مي افتند در طي دوره كارآموزي چنان مورد سوء استفاده جنسي و بدني قرار مي گيرند كه چشم انداز زندگي آينده آنان شكل نگرفته كور مي شود. آنان خيلي زود روشهاي تبهكاران را فرا مي گيرند و به تدريج تمايل مي يابند كه به كارهاي ضد اجتماعي وجسورانه تر دست زنند ، از جيب بري و ماشين دزدي تا سرقت منازل ، تبهكاران حرفه اي از تعدادي از اين كودكان نگه داري مي كنند ودر نتيجه حضور آنان دردنياي تبهكاران سازمان يافته كم و بيش تثبيت مي شوند و تداوم مي يابند.

به اين ترتيب دستيابي به اين گروه از كودكان براي كسب اطلاعات از وضعيت كنوني و همچنين سوداهايي كه براي آينده به نظر مي رسد كه به آينده خوش ببنند. حتي برخي ازآنان آرزو دارند در آينده معلم ، دكتر، مغازه دار و يا تاجر شوند هر چند كودكي آنان زيربار امرار معاش و نگه داري از افراد خانواده مدفون شده و مجالي براي دنبال كردن تحصيلات و يا حتي بازي هاي كودكانه ندارد.

در موارد خاصي بچه ها براي يك «صاحب كار» كار مي كنند صاحب كار بزرگسالي است كه يك گروه از كودكان را نگه داري مي كند.از دستگيري آنان جلوگيري مي كند و اجناسي را كه كودكان بايد بفروشند در اختيار آنها مي گذارد اين صاحب كار مقدار فروش و درآمد روزانه را معين مي كند و در پايان هر روز بچه ها نخست بايد درصد معيني ازدرآمدشان رابه صاحب كار بدهند و آنگاه مي توانند بقيه آن را براي خود و خانواده هايشان نگه دارند.

بنابراين كودكان خياباني از كليه حقوق بقا، رشد ، امنيت اجتماعي ،مراقبت هاي بهداشتي ، حفاظت از سوء استفاده هاي جسمي وروحي و محيط خانوادگي سالم محرومند و در نتيجه گروه بسيار آسيب پذيري را تشكيل مي دهند كه محتاج توجه و رسيدگي فوري است.

يونيسف

مددرساني

در طي تحقيقات نشان داده شده است كه در تهران هيچ ارگان وسازماني ( چه دولتي و چه غير دولتي ) وجود ندارد كه به طور اخص به مسايل و رفاه كودكان خياباني بپردازد . تاكنون هيچ گونه اطلاعاتي يا آماري رسمي از آنان موجود نيست .اما به هر حال در تهران وديگر شهرهاي مهم ايران سازمان هاي رفاهي و خيريه اي وجود دارند كه مراكز آنها كودكاني را مي پذيرند كه شرايط زير را داشته باشند :

الف ) يتيم و بي پدر باشد

ب ) پدرانشان معتاد ويا زنداني باشند

ج ) رها شده اند ويا محيط خانوادگي منفي ( نامناسب ) داشته باشد

و به هر حال اين كودكان فقط در صورتي مورد مراقبت اين سازمان هاي رفاهي قرار مي گيرند كه سابقه ارتكاب جرم و يا اقامت در كانون اصلاح و تربيت را نداشته باشند اين كودكان از طريق دادگاه و يا نيرويهاي انتظامي كه آن ها را از خيابان جمع آوري كرده ، سازمان رفاهي معرفي مي شوند. سازمان رفاهي مسئوليتي در مورد جمع آوري كودكان از خيابان ها ندارند.

از اين كودكان به طور غيرمستقيم حمايت به عمل مي آيد.اين حمايت ها به صورت مالي است و يا ازطريق قراردادن بچه ها در خانواده هايي كه محيط آنها براي رشد و تحصيلات شايسته مساعد است

همچنين مراكزي هم ،مثلا در كهريزك و شور آباد تحت نظارت فرمانداري وجود دارند كه نيروي انتظامي، كودكاني را كه از خيابان ها جمع آوري كرده است به آنجا مي فرستد. اما اين مراكز هيچ برنامه و يا فعاليت مشخصي براي كودكان ندارند . و كودكان پس از مدتي آزاد مي شوند.

در تهران همچنين يك مركز اصلاح و تربيت كودكان ( كانون) وجود دارد كه هر ساله حدود 1500 مجرم جوان و نوجوان را در خود جاي مي دهد.

در سلول هاي كانون، در كنار افرادي كه به دليل ارتكاب جرم هاي مختلف توسط پليس دستگير و به اين محل منتقل شده اند ، كودكان خياباني بسيار ديده مي شوند. محيط كانون سازنده و مثبت است. مسئولين اين مركز سعي دارند كه كودكان تحت نظارت دقيق و يا راهنمايي هاي مناسب مشاوران و مددكاران اجتماعي تعليم ديده ، به فعاليت هاي تحصيلي ،هنرهاي زيبا ،بازي و فعاليت هاي فرهنگي بپردازند. كودكان درفضاي خانوادگي اين مركز خوشحال و راضي به نظر مي رسند و مايلند تا حد امكان در آن جا بمانند. اما فقط تا زمان بازجويي يا محكوميت به آن ها اجازه اقامت در كانون داده مي شود ، مسئولين كانون همچنين حداكثر تلاش خود را به كار مي برند كه تا جايي كه امكان دارد ، كودكان را به آغوش خانواده هايشان بازگردانند.

اطلاعات جمع آوري شده از كودكان خياباني آشكار مي كنند كه بعضي اوقات آنها عمداُ جرايم كوچكي را مرتكب مي شوند تا به وسيله پليس دستگير شوند و به كانون فرستاده شوند. جايي كه مي توانند براي مدتي ازيك زندگي خوش و راحت برخوردار شوند . پس از اتمام دوره محكوميت در كانون ، كودكان آزاد ورها ميشوند ، حدود 40 درصد از كودكان آزاد شده به خانواده هايشان باز مي گردند ، اما حدود 30 درصد ديگر ، باوجود اينكه به خانه و كاشانه اي هم دارند ،به خانه نمي روند زيرا يا افراد خانواده مايل به پذيرفتن آنها نيستند و يا خودبه دليل ارتباط ضعيف و يا نادرست با اعضاي خانواده ، از بازگشت به خانه امتناع مي كنند. بنابراين 60 درصد كودكاني كه از كانون مرخص مي شوند دوباره به خيابان ها باز مي گردند و دور باطل را ادامه مي دهند.

نگاهي به وضعيت كودكان خياباني

به گزارش واحد آمار خانه سبز به طور كلي كودكان خياباني به دو دستة عمده ساكن و مهاجر تقسيم مي‎شود كه گروه مهاجرين بيش از 65 درصد از آمار كودكان خياباني تهران را تشكيل مي‎دهد. دسته بندي كودكان خياباني از لحاظ گذراندن امور زندگي به شرح زير است:

- كارگران خياباني داراي مشاغل واقعي

- كارگران خياباني داراي مشاغل كاذب

- ولگردان تلكه گير و باج گير

- متكديان

- گروه عمدة بزهكاران

عموم اين كودكان در يك نگاه كلي در «آستانه آسيب پذيري» و اعمال ضد اجتماعي قرار دارند بسياري از آنان برخي آسيب ها را تجربه كرده اند و به خاطر اعمال مجرمانه با پليس و ساير نيروهاي نظارتي درگير شده اند و سرانجام به زندان يا كانون اصلاح و تربيت راه يافته اند.

در مورد دسته بندي كودكان خياباني از لحاظ وضعيت اجتماعي و خانوادگي مي‎توان گفت اغلب آنان از طبقات غيرمرفه و تنگ دست جامعه اند، البته قليلي از آنان داراي خانواده هاي متوسط و از لحاظ مذهبي از پايه هاي محكم هستند كه اين گروه قليلي تحت تأثير گروه همسالان و بر اثر فشارهاي ناشي از تعصبات خانه گريز مي‎شوند. اما گروه كثيري از لحاظ اجتماعي در وضعيت نامناسب قرار دارند و عواملي مانند فقر اقتصادي، فرهنگي و عاطفي، پست بودن بنيان خانواده، تك سرپرستي، بد سرپرستي ، پرجمعيت بودن خانواده و تبعيض اعضاي خانواده باعث فرار كودكان از خانه مي‎شوند.

انواع سو استفاده از كودكان

خانه سبز بر اين باور است كه تقويت مراكزي مانند اين خانه با هدف پيشگيري و نهادينه شدن فعاليت هاي آن مي‎توان گروههاي زيادي از كودكان رانده شده يا گريزان از خانه را با مشاوره و حمايت هاي مادي و معنوي به آغوش خانواده بازگرداند. ايجاد مراكز مراقبت ويژه تحت نظر شهرداري هاي شهرهاي آسيب پذير نيز به منظور سامان بخشي به وضعيت كودكان بدسرپرست و بي سرپرست مؤثر و بي شك با تقويت اين حركت از رشد جمعيت كيفري جامعه جلوگيري به عمل مي‎آيد.

براساس بررسي هاي خانه سبز انواع سوء استفاده از كودكان خياباني به طور خلاصه به شرح زير است:

- استفاده از تكديگري هاي فردي و گروهي

- استفاده در دستفروشي

- استفاده در سرقت، جيب بري، كيف قاپي، تخلية منزل و مغازه ها

- توزيع مواد مخدر

- توزيع نوار، فيلم، عكس و ديسك هاي مبتذل

- تربيت براي انجام سرقت هاي مسلحانه

- تربيت براي معركه گيري با انگيزه هاي متفاوت